Mundarija Kirish I bob. Osiyo tarixi kartografik tadqiqotlariga kirish

Eng muhim kartografik tadqiqotlar tarixi
O‘rta Osiyo tarixi kartografik tadqiqotlar tarixida, eng muhim kartografik tadqiqotlar quyidagilardir:

1. 
   Oksus daryosi hududini tasvirlaygan Alexander O'g'loni xaritasi (mil.avv 327-325): Aleksandr O'g'loni, Oksus daryosining doimiy yo‘nalishlarini va uning suv manbalarini tasvirlagan ilk kartografik tadqiqotchilar orasida saylanadi. Bu xarita, Aleksandr Macedonskiy tomonidan boshqarilgan sariq kallaviyli askarlarining Oksus daryosi boyliklari va tarixiy maqomlarga yuzasidan qilgan yurishlarini ko'rsatadi.
   
2. 
   Ptolemy tarixiy xaritasi (milodiy II asr): Klaudiy Ptolemy tomonidan yaratilgan bu xarita, O‘rta Osiyo bo‘yicha tarixiy kartografik tadqiqotlar tarixida katta ahamiyatga ega. Xarita, O‘rta Osiyo hududlarini, shaharlarini va suv manbalarini tasvirlaydi. Ptolemy, ko‘piningicha daryolar va tog‘lar sistemasini to‘g‘ri aks ettirgan, shuningdek, etnik va etnomad nomadik qo‘shinlar haqida ma’lumotlar beruvchi xaritalarni yaratdi.
   
3. 
   Orta Asiya tuyalari xaritalari (9-13 asr): Bu davrlarda Orta Asiya bo‘ylab yaratilgan tuyalar xaritalari, kartografik tadqiqotlar tarixida ahamiyatli manbalardan birini tashkil etadi. Bu xaritalar, O‘rta Osiyo nomadik xalqlarining joylashgan hududlarni, yurtlarini, harakatlarini va tarixiy maqomlarini tasvirlaydi. Bu xaritalarda çöl va o‘rmonliklar, neft va gaz maydonchalari hamda suv manbalarini bildiruvchi elementlar yoritilgan.
   
4. 
   O‘rta Osiyo timsollarining epigrafik xaritalari: O‘rta Osiyo timsollarining epigrafik xaritalari, kartografik tadqiqotlar tarixida katta ahamiyatga ega. Bu xaritalar, antik va o‘rta asrlarda O‘rta Osiyo hududlarida yaratilgan qo‘shinlar, shaharlar va qishloqlarning joylashgan hududlarini tasvirlaydi. Bu xaritalar, timsollar, qal’alar, gravura va epigrafik qo‘shinlarning joylashgan hududlarni aniqlashga yordam beradi.
   

Bu muhim kartografik tadqiqotlar, O‘rta Osiyo tarixi va geografiyasini tushuntirishda muhim manbalardan birini tashkil etadi.