Muqaddima

MЕ'DA SЕKRЕTSIYASINING MЕ'DA BOSQICHI 
Tabiiy sharoitda yutilgan luqma me'daga tushgan zaxoti me'da shilliq pardasmta ta'eiri 
shira ajralishini davom zttiradi, Bu boshichnkng mavjudligi ov?atnk fietula orqali 
me'daga kiritish yo'li bilan isbotlangan Me'da boshkchida shira ajralishining davom etishi 
va kuchayishi shilliq pardadagi receptorlarga ovqat ta'siri natijasida yuzaga chiqadigan 

---

185 
reflekslarga va gumoral moddalarga bog’liq. Ancha ko'p miqdorda yeyilgan ovqat me'da 
devorlarini cho'zib, undagi mehansreceptorlarni qo'zg’atadi. Tajribada it me'dasiga rezina 
ballon kiritib puflanganda kam shira ajraladi. Bu refleks yoygagag afferent va effe-rent 
tolalari xam adashgan nerv tarkibida o'tgan. Me'daning . fundal qismidagi receptorlar 
ta'sirlanganda bezlardagi glandulocitlar bevosita nerv yo'li orqali ta'sirlansa, pilorik 
qismini mehanik ta'sirlash bu erdash mahsus xujayralardan maxalliy refleks yo'li bilan 
gastrin gor-monining erkinlashishiga olib keladi. qonda bu gormon miqdorining oshishi 
fundal qismdagi bezlardan shira ajralishini tezlashtiradi. Me'daning pilorik qismidagi 
hujayralarga oqsillarning parchalanish mahsulotlari bo`lmish peptidlar va amimkislotalar 
ta‘sir qilganda ham gastrinning qonga o
‘
tishi jadallashadi. 
Gastrin yuksak faollikka ega: tana massasining bir kg ga 2 mkg gormon ten ostiga 
yuborilsa, odam me‘dasining bezlari eng ko
‘
p miqdorda shira ajratadi. Uning ta‘sirida 
birinchi galda xlorid kislota sintezlaydigan paryetal glandulotsitlar, keyin asosiy 
glandulotsitlar va eng kam darajada mukotsitlar qo'zg‘aladi. 
Me‘da sekretsiyasining me‘da bosqichida shira ajralishini yana bir gumoral omil — 
gistamin ham kuchaytirishi mumkin. Gistidin aminokislotadan me‘da shilliq pardasida 
hosil bo`ladigan bu modda ham ko'proq parietal glandulotsitlarni qo'zg'atib, ko‗p 
miqdorda xlorid kislotaga boy shira ajratadi. 
Demak, meda sekretsiyasining meda bosqichida shira ajralishi reflektor yol bilan va 
gumoral omillar ishtirokida amalga oshadi.