Mustamlaka mamlakatlari va xalqlariga mustaqillik berish deklaratsiyasi

Birinchi guruh – xalqaro huquqning universal manbalari: xalqaro shartnoma, xalqaro urf-odat.
Ikkinchi guruh – xalqaro huquqning maxsus manbalari, ya’ni xalqaro tashkilotlarning qarorlari.
Uchinchi guruh – xalqaro huquqning qo‘shimcha manbalari: huquqning umumiy prinsiplari; xalqaro tashkilotlarning rezolyutsiyalari; xalqaro sud va arbitrajlarning qarorlari.
Yuqoridagi ketma- ketlikni xalqaro huquq manbalari ierarxiyasi deb qarash mumkin.
Endi asosiy savolga to’xtalsak, “Huquq manbaalari” atamasi ikki ma’noda ishlatiladi- moddiy va rasmiy. Moddiy manbaalar deganda jamiyat hayotining moddiy sharoitlari tushuniladi. Huquqning rasmiy manbalari – bu huquq normasi o’z ifodasini topadigan shakllardir. Faqat rasmiy huquq manbalari yuridik toifadir va yuridik fanlarni, shu jumladan xalqaro huquqni o’rganish predmetini tashkil qiladi. Xalqaro huquq manbalarini qoida yaratish jarayonining natijalari deb ham tushunish mumkin.
Xalqaro sud Shtatlari Nizomining 38- moddasida xalqaro huquq manbalari ro’yxati mavjud bo’lib, uning asosida sud unga tegishli nizolarni hal qilishi kerak. Bularga quyidagilar kiradi:

1. 
   bahslashayotgan davlatlar tomonidan aniq e’tirof etilgan qoidalarni belgilaydigan umumiy va maxsus xalqaro konvensiyalar;
   
2. 
   qonun sifatida qabul qilingan umumiy amaliyotning isboti sifatida xalqaro odat;
   
3. 
   madaniyatli davlatlar tan olgan huquqning umumiy tamoyillari;
   
4. 
   huquqiy normalarni aniqlashga yordam sifatida turli davlatlarning ommaviy huquqi bo’yicha eng malakali mutaxasislarning hukmlari va ta’limotlari.
   

Bularning har biri nimani anglatishiga to’xtalib o’tirmasdan asosiy savolga javob bersam, xullas Nizomning 38- moddasida keltirilgan xalqaro huquq manbalarini to’liq keltirilgan deyish mumkin, ozgina farqlarni hisobga olmasak.
5. 1) Халқаро одатнинг халқаро ҳуқуқ манбаси сифатида ўзига хослиги нимада?