Mustaqil-ish pdf

 
Lolasimonlar ajdodi (sinfi) — Liliopsida (Monocotyledoncs)
Lolasimonlar ajdodi 4 ta ajdodga, 37 qabila, 104 oila va 3000
turkumga mansub 63000 ga yaqin turni o‘z ichiga oladi. Bu sinf
vakillarining urug'pallasi bitta. Ularning aksariyat qismi bir yillik
o'tlardan iborat. Palma singari ba’zi daraxtsimon turlari ham bor.
Ildizlari popuk ildiz. Barglari parallel tomirlangan. Poyasida
ikkilamchi yo’g'onlashish yo'q, sababi bularda kambiy rivojlanmagan.
Gul tuzilishi ham o'ziga xos gulqo'rg'oni oddiy. Gulqo'rg'on bo'laklari
8

---

3
tadan
bo'lib
joylashgan.
GUNAFSHADOSHLAR (Violaceae) 
Gunafshadoshlar – ikki urugʻ pallali oʻsimliklar oilasi. Tropik va
subtropik mintaqalarda keng tarqalgan. 16 turkum va 850 tur kiradi.
Gunafshadoshlar bir yillik va koʻp yillik oʻt, buta, chala buta va past
boʻyli daraxtlar. Barglari, asosan, butun, navbat bilan joylashgan.
Gullari bittadan yoki ikkitadan boʻlib, barg qoʻltigʻidan chiqadi,
aktinomorf yoki zigomorf. Kosacha va tojbarglari 5 tadan, pastki
tojbarglarining ostki qismi pixga aylangan, changchisi 5 ta, urugʻchisi
2 — 5 ta, tugunchasi ustki, bir uyali. Oʻzbekistonda binafsha
turkumiga mansub turlari oʻsadi. Ayrim turlari bahorda ochiladigan
xushmanzara oʻsimlik sifatida ekiladi.
Binafsha (Viola), turkumi
Gunafsha — gunafshadoshlarga mansub, koʻp yillik oʻtsimon oʻsimlik,
ekiladigan gul. Gunafsha Shimoliy yarim sharning oʻrta
mintaqalarida tarqalgan. 500 ga yaqin turi maʼlum. Oʻzbekistonda 14
ta yovvoyi, 3 madaniy turi oʻstiriladi. Erta bahorda ochiladi. Poyasi
yer bagʻirlab oʻsadi. Gullari yirik, toʻq safsar, oq, sariq, havorang ,
xushboʻy hidli. Gunafsha yer tanlamaydi, salqin joylarda, shuningdek
qishda berk joylarda ham oʻsadi. Asosan, urugʻidan, ayrim turlari
ildiz poyasini boʻlib ekish bilan koʻpaytiriladi. Xushboʻy B. (V.
odarata)ning guli (0,04%) va bargi (0,05%)dan efir moyi olinadi.
B.ning bu turi Qrimda koʻp ekiladi.
9