N. A. Egamberdieva n. A. E g a m b e r d ie V a
Download 6,16 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- M adaniy qatlam
Arxeologik yodgorliklar ibtidoiy makonlar, qishloq va shahar
harobalar, qoyatosh rasmlari, istehkomlar, ibodatxonalar, mozor- q o ‘rg‘onlar, qabristonlar va qadimgi sug‘orish inshootlari hisoblanadi. Arxeologlar mazkur topilmalar yordamida o ‘sha davr manzarasini, insonlarning yashash sharoitini, jam oada mavjud udum lar va qaysi taraqqiyot bosqichida turganliklarini aniqlaydilar. Arxeologik yodgorliklar davr va uning harakteriga qarab quyida- gilarga ajratiladi: 1. Manzilgohlar; makonlar, qishloqlar, shahar xarobalari. 2. Qadimgi m ozor-qo‘rg‘onlar, qabristonlar. 3. Ishlab chiqarish bilan bogMiq boMgan joylar; konlar, ustaxonalar. 4. G ‘or va ungirlar. Arxeologik yodgorliklar er ostida yoki er ustida joylashgan bo'ladi. Er ostidagi yodgorliklarni o ‘/ganish jarayonida arxeologlar madaniy qatlamlarga alohida e’tibor beradilar. M adaniy qatlam deganda — insoniyatning turmushi, x o ‘jalik faoliyati izlari saqlanib qolgan tuproq qatlami tushuniladi. Madaniy qatlam lar bir va bir necha o ‘ntacha gorizontlarga boMinadi. Ularning qalinligi bir necha santimetrdan 30— 35 metrgacha bo‘lishi mum- kin. Bu esa mazkur joyda odamlarning qancha vaqt yashaganligi bilan bogMiq. Madaniy qatlam u yoki bu qatlam larga shurf tashlash, keyin keng koMamda qazish ishlari natijasida aniqlanadi. S h u rf aslida nemischa so‘z boMib, o ‘zbek tilida - qaziyman, degan m a’noni bildiradi. S hurf solish deganda yodgorliklardagi madaniy qatlam qalin-sayozligini o ‘rganishga qaratilgan qazish ishlari tushunilib, madaniy qatlam bor-yo‘qligini aniqlash va yodgorliklar haqida dastlabki m a’lumotlarni olishdir. S hurf ko‘pincha kvadrat va to 'g ‘ri to ‘rtburchak shakllarida boMib, uning chuqurligi va kengligi madaniy qatlamga qarab, liar xil chuqurlikda boMishi mumkin. Shurf stratigrafik xarakterga ega bo‘lib, uni qazish natijasida madaniy qatlam, ya’ni inson faoliyati izlari boMmagan ergacha kovlab tushiladi, arxeologiyada u materik— bezovta qilinmagan er, deb ataladi. 4 T arix iy va arxeologik d av rla sh tirish . O 'tm ish voqealarini oMga- nishda har bir davrning o‘ziga xos xususiyatlarini, tarixiy va arxeologik davriarining sanalarini bilish va ularni ajrata olish ham zarurdir. Umuman, davrlar va sanalar tarix va arxeologiya fanining o ‘zagi hisoblanadi. Ular chuqur o ‘zlashtirilsagina tarixiy jarayon va voqealarni esda saqlab qolish osonlashadi, shuningdek, tarixiy voqealarni mantiqiy fikrlash jarayonida xatoliklarga yo‘l qo'yilmaydi. Tarixiy davrlashtirish- ning o ‘ziga xos xususiyati, uning tadqiqot manbaidan kelib chiqadi. Unda ma’lum bir davrga xos bo'lgan urnumiy rivojlanish xususiyatlari asos qilib olinadi. Download 6,16 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling