N. Bozorboyev, X. I. Yusupov, R. A. Narov, A. M. Ilmuradov, V. Rasulov, B. T. Xushnazarov, F. N. Bozorboyev, I. N. Salimova
-rasm. Belgini montaj gorizontiga ko‘chirish sxemasi
Download 1.7 Mb. Pdf ko'rish
|
bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi 1-qism
|
5.1-rasm. Belgini montaj gorizontiga ko‘chirish sxemasi:
1 – qurilish reperi; 2, 8 – reykalar; 3, 7 – nivelirlar; 4 – ruletkaga o‘rnatilgan qushimcha yuk; 5 – ruletka; 6 – kronshteyn; 9 – ishchi reper; a va b – nivelir bo‘yicha sanoqlar. 52 Vertikal proeksiyalash usuli yuqori qavatli (16 qavatdan yuqori) yoki qurilishni tor sharoitlarida qo‘llaniladi. Uning uchun vertikal proeksiyalashni maxsus priborlari ishlatiladi. O‘qlarni qavatlarga ko‘chiriladigan tayanch nuqtalari kolonna yoki panellar qatorining o‘qlarida emas, parallel siljitilgan bo‘ylama va ko‘ndalang chiziqlarda joylashtiriladi. Ko‘chiriladigan asosiy o‘qlar soni binoning konstruktiv xususiyatlariga bog‘liq. Yirik panelli binolar uchun qamrovlar chegarasidagi ko‘ndalang o‘qlar va bir chetki bo‘ylama o‘q ko‘chiriladi. Karkasli binolarda hamma bo‘ylama va ko‘ndalang o‘qlar ko‘chiriladi. Har bir qavatda montaj gorizonti nivelir yordamida aniqlanadi. Karkasli binolarda kolonna bosh qismini tayanch yuzasi, kran osti to‘sinlari o‘rnatiladigan konsollar, yirik panelli va monolit binolarda – ichki va tashqi devor panellari o‘rnatiladigan yerdagi panellar va qavatlararo yopmalarni yuzalari nivelirlanadi. Montaj gorizonti sifatida eng baland no‘qtani raqamiy belgisi olinadi.Montaj gorizonti sathi mayaklar yordamida tayyorlanadi. Montaj gorizonti quyidagi tartibda aniqlanadi. Panel (kolonna, bloklar) o‘rnatilish joylari belgilangandan so‘ng mel yoki rangli qalam bilan mayaklar o‘rni belgilanadi ( kolonnalar uchun – nivelir reykasini o‘rnatilish joyi) . Keyin nivelir qamrov tashqarisiga o‘rnatilib mayaklar uchun belgilangan joylar nivelirlanadi va reykadagi sanoqlar yoziladi. Aniqlangan eng baland nuqta va montaj chokini minimal qalinligini e’tiborga olgan holda montaj gorizontini amaldagi sathini raqami aniqlanadi. Uzunligi 100 m.dan kam bo‘lgan binolarda bitta montaj gorizonti, bundan ham uzun bo‘lganda umumiy gorizont sifatida deformatsion choklar orasidagi uchastka qabul qilinadi. Devor panellari va bloklarni, balandligi 5 m gacha bo‘lgan ustunlarni, kran osti to‘sinlarini va stropila fermalarini vertikalligini (tikligi) geodezik nazorati reyka-shoqul yordamida amalga oshiriladi. Yanada uzunroq kolonnalarni vertikalligi bir-biriga nisbatan perpendikulyar tekisliklarda 53 joylashgan ikkita teodolit yordamida yuqori o‘q chizig‘i kolonnani pastki qismiga proeksiyalanish orqali amalga oshiriladi. Kolonna pastki qismini o‘rnatishda rejalashtirish o‘qlaridagi chiziqlarga yoki montaj qilingan pastdagi kolonnalarning o‘qlariga nisbatan amalga oshiriladi. Kolonnalar qatorini vertikalligi tekshirilgandan so‘ng rigel, to‘sin va fermalarga tayanch bo‘lib xizmat qiluvchi ularning konsoli va ko‘ndalang yuza qismi nivelirlanadi. Kolonnalarni montaji va nivelirlashlari tugagandan so‘ng rigel , to‘sin va fermalar o‘rnatiladigan yuzalardagi belgilarni o‘rni aniqlanadi. Nivelirlashni bajarishni soddaroq yo‘li quyidagicha. Montaj qilishdan oldin yerda turgan kolonnani baland qismidan yoki konsolidan pastki qismiga qarab butun songa teng o‘lchov o‘lchanadi va shu sathda bo‘yoq bilan gorizontal chiziq chizilib belgilanadi , undan kolonnani pastki qismiga qadar bo‘lgan masofa 1.5 m dan ortiq bo‘lmasligi kerak. Kolonnalar o‘rnatilib bo‘lgandan so‘ng nivelirlashni shu pastgi gorizont bo‘yicha oborish mumkin. Montaj ishlarini har bir bosqichida montaj qilingan konstruksiyalarni rejalash o‘qlariga nisbatan holatini hujjatli qayd qiladigan geodezik ijro etish sxemasi bajariladi. Bu yig‘ilib qolgan xatolarni e’tiborga olishni va yuqori qavatlar konstruksiyalari montajini holatini korrektirovka qilish imkonini beradi. Geodezik ishlarda keng doiradagi asboblar qo‘llaniladi – lazer- teodolitlar, lazer-nivelirlar, vertikal proeksiyalash asboblari, uzoqlik o‘lchagich(dalnomer)lar. Ko‘p qavatli binolarni montajining rejalashtirish ishlarida pazer sistemalarini qo‘llanilishini prinsipi shundan iboratkim sokol qavatini balandligi baravarligida maxsus qaytargichni va shunga uxshash qaytargichlar lazer nuri harakati yo‘nalishida joylashtiriladi, hamda binoning bo‘ylama o‘qiga parallel –lazer- teodolit joylashtiriladi. Lazer nuri pastki qaytargichga tushib, undan tug‘ri burchak ostida yuqori qaytargichga o‘tadi, keyin montaj qilingan elementlar , masalan kolonnada o‘rnatilgan qabul qiluvchi apparaturaga yo‘naladi. Kolonnalar maxsus qaytargichlar bilan 54 jihozlangan bo‘lib, ular nurning og‘ishiga qarab elementlarning aniq o‘rnatilganligini nazorat qilishga imkon beradi. Lazer texnikasini qo‘llanilishi montaj ishlari sifatini nazorat qilishni jiddiy ravishda soddalashtiradi. Lazer nuri bilan proeksiyalashning masofaga bog‘liq emasligi, mavjud geodezik asboblarga nisbatan yanada aniqroq natija olishga imkon beradi. |
