N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

Xromatografik ajratishning samaradorligi. X rom atografiyalash 
jaray onida m odda sorbent qatlam lari orqali harakatlanib, q o ‘zg‘alm as 
va harak atch an fazalar orasida taqsim lanadi. B unda m o dd a zonasi 
yuvilib, aralashib ketadi. Ikki y onm a-yon k o m ponent zonalari qancha 
k o ‘p yuvilib ketgan b o ‘Isa, ularni b ir-b irid an ajratish^shuncha qiyin

---

bo'ladi. X rom atografiya zonasining yuvilib ketish o ‘lcham i ekvivalent 
nazariy tarelkalar balandligi E N T B yoki H  hisoblanadi.
Kolonkali xromatografiya uchun nazariy tarelkalar soni N  quyidagi 
form ulalarga asoslanib topiladi:
N =  5,54 (f* A y
5 ) 2 
N = 15 ( V p ) 2. 
(29)
E N T B quyidagi form uladan hisoblab topiladi:
E N T B = L /N ,
bu yerda L  — kolonkaning uzunligi, m m .
E N T B ning qiym ati q a n c h a kichik b o ‘lsa, k o lon ka sh u n ch a 
sam arali ishlaydi va xrom atogram m ada ch o ‘qqilar shuncha tik bo‘!adi.
Ajratishni baholash mezoni. X rom atografik ajratishni m iqdoriy 
jih a td a n baholash uchu n tajriba param etrlariga: sorbent tabiatiga, 
xrom atografiyalash harorati va boshqalarga bog'liq ravishda ajratish 
sifatini tavsiflovchi m ezonlardan foydalaniladi. U lar qatoriga ajratish 
darajasi (om ili) a , tanlovchanlik m ezoni K{ va ajratish m ezoni R 
kiradi. Ajratish darajasi a ajratiluvchi aralashm adagi kom ponentlar- 
ning nisbiy tutib qolinishini, q o ‘zg‘alm as fazaning tanlovchanligini 
tavsiflaydi. a quyidagicha hisoblab topiladi:
a = (
v r
2 ~ v R o ) / ( u «i ~
v r
q ') =  
~ 4
) / ( ^ “ 4
) =
I T "  • ( 3 ° )
A
Ajratish darajasi a birdan cheksizgacha o'zgaradi.
Tanlovchanlik m ezoni Kt sorbentning tanlovchanligini tavsiflaydi:
= (
v r
2 ~ V R\ ) / (
v r
2 + v Ri ) = ( {
r
2 ~ *R\