N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

Chegara ichidan suv haydash kengligi yoki 5 km dan katta, yoki 4 km kichik 
uyumlar uchun tavsiya etiladi, lekin keyingi holda – uyumning kollektorlik tavsifi 
yomonlashganda va neftning qovushqoqligi oshganda. Chegara ichidan suv haydashda 
quyidagi ishlatish tizimlari ajratiladi. 

---

29 
3.3-rasm. O‘q bo‘ylab suv haydash. 
Neftlilik chegaralari: 1- tashqi, 2- ichki; 
quduqlar: 3- haydovchi, 4- qazib chiqarish. 
O’q bo’ylab suv haydash kengligi 5 km dan katta, tog‘ jinslarning 
kollektorlik xossalari yuqori bo‘lmagan, qatlamdagi neftning qovushqoqligi 
ahamiyatli oraliqda o‘zgaradigan, chegarasida kollektorlik xossalari gumbazi 
qismidan atrofga tomon yomonlashib boradigan uyumlar uchun tavsiya etiladi. (3.3-
rasm). Uyumning neftli qismi bilan kontur orti orasidagi gidrodinamik aloqa faol 
bo‘lganda, neftning va haydaladigan suvning qovushqoqligi nisbati taqriban bir xil 
bo‘lsa o‘q bo‘ylab suv haydash chegara ortidan suv haydash bilan birgalikda 
qo‘llanilishi mumkin (3.4- rasm). 
3.4-rasm. O‘q bo‘ylab va chegara ortidan 
birgalikda suv haydash. 
Shartli belgilar
Neftlilik chegaralari: 1- tashqi, 2- ichki;
quduqlar: 3-haydovchi, 4- qazib chiqarish. 
Markazdan suv haydash uyumning gumbaz qismidan atrofga fizik-litologik 
va sizdirish tavsifi yomonlashib boradigan ishlatish obektlari uchun rejalashtiriladi. 
Uyumlarning o‘lchamlari odatda katta emas, 1 dan 3 km gacha, uyumning shakli 
izometrik. O‘lchamlari katta, bir turli tuzilishli, kollektorlik xossalari va sizdirish 
tavsifi nisbatan yuqori uyumlar uchun markazdan suv haydash chegara ortidan suv 
haydash bilan birgalikda qo‘llaniladi. 
Ushbu ishlatish tizimini amalga oshirishda uyumning markaziy qismidan 
haydovchi quduqlar 250-300 metr aylana bo‘ylab burg‘ilanadi. Qazib chiqarish 

---

30 
quduqlari neftli va suvneftli zonalar chegarasida tashqi neftlilik chegarasiga parallel 
kontsentrik qatorlar bilan joylashtiriladi. 
3.5-rasm. Markazdan suv haydash. 
Neftlilik chegaralari: 
1- tashqi, 2- ichki; quduqlar: 
3-haydovchi, 4- qazib chiqarish.