N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazаkov, M. X. Ashurov

 
XII.1-rasm. Temir yo’l sesternasining tuzilish chizmasi. 
XII.2-rasm. Sisternaning bug` ko’ylagi 
yordamida qizdirish chizmasi: 
1–neft mahsuloti, 2–sisterna; 3–bug` ko’ylagi; 
4–kirayotgan suv bug`i; 5–chiqayotgan suv 
bug`ining kondensati. 
 
Hozirgi paytda pastdan to`kuvchi va quyuvchi turdagi asboblar sifatida 
avtomatlashtirilgan to`kuvchi va quyuvchi; ASN – 7Vb ASN – 8B6 SPG – 200 
asboblaridan foydalaniladi. SAN – 7B suyuq mahsulotlar, SAN – 8B quyuq, SNG – 
200 yuqori qovushqoq neft mahsulotlari uchun ishlatiladi. 
BUTQA – bug` bilan; EUTQA – elektr energiya bilan qizdiriladi.
 
Turli surkovchi yog`lar, smazkalar yuk ko`taruvchanlik qobiliyati 2,5 va 5 
tonna sisterna – konteynerda tashiladi. Ular ham bug` ko’ylagi bilan ta‘minlangan 
bo`ladilar. 

---

175 
Temir yo`l estakadasi. 
Temir yo`l orqali sisterna, konteyner va bochkalarda keltirilgan mahsulotlarni 
to`kish yoki ularga solib ortish, neft mahsuloti ombori zonalaridan biri bo`lgan – 
temir yo`l estakadasida amalga oshiriladi. Temir yo`l estakadasi asosiy magistral 
yo`lning neft mahsuloti omboridagi berk shahobchasi hisoblanadi (XII.3-rasm.). U 
iloji boricha (yukni tushirishda) maydonning eng yuqori joyiga yoki (yuk ortishda – 
quyishda) eng past bo`limida joylashtiriladi. Yuklarni tushirish va ortish 
jarayonlarida sisternalarni o`zicha harakatlanmasligi uchun estakada, gorizontal 
yo`nalishi bo`yicha tekis bo`lishi kerak. 
 
XII.3-rasm. Temir yo‘l berk estakadalarining umumiy chizmasi: 
1–idishli yuklar ombori; 2–quyish va to`kish estakadalari. 
Umuman, quyish va to`kish jarayonlari sisternalarni ustidan va pastidan amalga 
oshirish mumkin. Lekin bu jarayonlarni yuqorisida amalga oshirilsa, mahsulotlarni 
ko`p isrof bo`lishi sodir bo`ladi hamda to`kish va quyish sistemasida havo to`siqlari 
hosil bo`ladi. Bu o`z navbatida sistemaga qo`shimcha vakuum nasosini ulashni 
taqozo etadi. Pastdan to`kishda (quyishda) yuqorida keltirilgan salbiy kamchiliklar 
sodir bo`lmaydi. Quyida pastdan va yuqoridan to`kish (quyish)ning umumiy chizmasi 
berilgan. 

---

176