1-jadval
Algoritmik fikrlash ko‘nikmasining asosi obrazli tafakkurning tashkil etuvchilari va mantiqiy fikrlash, algoritmik ko‘nikmalarning har bir yoshga xos xususiyatlari
Bola ning yoshi
|
Obrazli tafakkur ning tashkil etuvchilari
|
Xususiyatlar
|
3-4
|
Topologik
|
Obyektlarni uzluksiz-uzlukli, tegishli-tegishlimas, bog‘liq-bog‘liqmas kabi xususiyatlarini aniqlaydi. Bosqichma-bosqich, ketma-ket, uzluksiz harakat qilish qobiliyati paydo bo‘ladi.
|
4-5
|
Proyek sion
|
Ko‘rilayotgan obyektlarni yoki uning grafik tasvirini turli rakursda, ixtiyoriy nuqtada aniqlash, yaratish, tasavvur etish, amal bajarish va ular orasida mo‘ljal olish qobiliyati paydo bo‘ladi.
|
5-6 (boshi)
|
Tartibli
|
Turli belgilarga ko‘ra: o‘lchami, masofasi, shakli, fazodagi xususiyatlarini aniqlash, munosabatlarni sinflash va o‘rnatish qobiliyati shakllanadi. Bola mantiqan, ketma-ket, izchil amal bajaradi. Algoritm bilan ishlashni yoqtiradi.
|
5-6 (oxiri)
|
O‘chlovli
|
Diqqatni miqdoriy xususiyatlar va o‘zgarishlarga qaratadi. Bola uchun “qancha” savoli uzunligi, yuzasi, masofasi, kattaligi sonli ifodada qanday.
|
6-7
|
Kompozit- sion (algebraik)
|
Turli xil kombinatsiyalarga, manipulyasiyalarga, qo‘shimcha qismlarni aniqlash va qayta yaxlit qilib yig‘ishga, qisqartma, almashtirishlarga intiladi. Bola tez o‘ylab, tez bajaradi va ko‘p xato qiladi.
|
6-7
|
Mantiqiy tafakkur
|
Bola predmetlarni taqqoslash, tartiblash, ularni eng muhim belgilariga ko‘ra xayolan sinflarga ajratish hamda predmetlarni mayda bo‘laklarga bo‘lib, keyin uni butun qismga yig‘ish amalini bajaradi
|
6-7
|
Algorit- mik ko‘nikma
|
Algoritmik tafakkur shakllangan bo‘lishi uchun avval unda algoritmik ko‘nikma shakllangan bo‘lishi kerak va u algoritmning chiziqli, tarmoqlanuvchi, takrorlanuvchi turlari bilan ishlash jarayonida shakllanadi
|
Ushbu jadvalda berilgan ma’lumotlar asosida maktabgacha yoshdagi bolalarda algoritmik fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirishda obrazli tafakkurning tashkil etuvchilari (topologik, proeksion, tartibli, metrik va algebraik) hamda mantiqiy fikrlash ko‘nikmasi, algoritmik ko‘nikmalarini shakllanganlik darajasi asosida har bir yosh guruhi tarbiyalanuvchilarining kognitiv rivojlanish darajasiga ta’sirini aniqlovchi mantiqiy, semantik va faoliyatga doir mezonlari ishlab chiqildi (q. 2-jadval).
Tayorlov guruh
|
1.Agar bolada metrik (o‘lchovli) tashkil etuvchisi hamda mantiqiy va algoritmik fikrlash ko‘nikmasi rivojlangan bo‘lsa, kelajakda raqamlar, hisob kitob bilan ishlaydigan, kognitiv jihatdan rivojlangan hisobchi, marketing, moliya, soliq sohalari egalari;
2. Bolada proeksion, kompozitsion tashkil etuvchi hamda algoritmik ko‘nikma yaxshi shakllangan bo‘lsa, turli grafika, chizmalar, sxemalar bilan ishlaydigan, kognitiv jihatdan rivojlangan arxitektor, dizayner, web dizayner, grafik dizaynerlar, muhandis va shunga o‘xshash soha egalari;
3. Bolaning topologik, tartibli, o‘lchovli tashkil etuvchisi hamda mantiqiy fikrlash ko‘nikmasi va algoritmik ko‘nikmalari rivojlangan bo‘lsa, kognitiv jihatdan rivojlangan matematik yoki topolog- geometriklar;
4. O‘lchovli, kompozitsion (algebraik) tashkil etuvchisi rivojlangan bo‘lsa bola kombinator, filolog;
5. Obrazli tafakkurning barcha tashkil etuvchilari hamda mantiqiy fikrlash ko‘nikmasi va algoritmik ko‘nikmalari rivojlangan bo‘lsa, bola kognitiv jihatdan yaxshi rivojlangan bo‘lib, dasturchi kabi kelajak kasblariga layoqati yoki moyilligi bor shuningdek, kelajakda o‘z kasbining etuk mutaxassisi bo‘lib etishishiga asos bo‘ladi deb xulosa qilindi.
|
Katta guruh
|
Bu yoshgacha shakllan gan topologik, proyek sion tashkil etuvchilar ning rivojlanganligi, hamda shu yoshda shakllanuv chi tartibli, o‘lchovli tashkil etuvch ining yyetarli darajada shakllangan ligi bolada umumlashtirish, seriatsiya, solish tirish kabi fikrlash operatsi yalarini shakllanishiga hamda tartibli va o‘lchovli tashkil etuvchini bolada yetakchi bo‘lishi algoritm, raqamlar bilan ishlashga layoqtli bo‘lishiga asos bo‘ladi.
|
|
|
|
O’rta guruh
|
Bu yoshda shakllangan topologik va proeksion tashkil etuvchilarining yetarlicha shakllanganligi bolada umumlashtirish, solishtirish fikrlash operatsiyalarini shakllanishiga hamda proeksion tashkil etuvchining etakchi bo’lishi bolada grafik ma’lumotlar bilan ishlashga layoqatli bo‘lishiga asos bo‘ladi.
|
|
|
|
|
|
Kichik guruh
|
Bu yosh davrida shakllanadigan topologik tashkil etuvchi bolada uzluksizlik, tartiblilik asosida ishlash shakllana di va uning yax shi shakllangan ligi kelgusi yoshda paydo bo‘luvchi barcha tashkil etuvchilar ning shakllani shiga, kelgusida uning kognitiv rivojlanishiga asos bo‘ladi.
|
|
|
|
|
|
|
Obrazli tafak kur tashkil etuvchilari
|
Topologik
|
Proyektsion
|
Tartibli
|
O‘lchovli
|
Kompozitsion(algebraik)
|
Mantiqiy fikrlash
|
Algoritmik ko’nikma
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
