Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi
Prognozlash va loyihalash pedagogik faoliyat
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
Psixologiya va sport psixologiyasi (o`quv qo`llanma) (3)
7.1. Prognozlash va loyihalash pedagogik faoliyat
Pedagogik faoliyatning murakkabligi va ko‗p qirraliligi, uning ijodiy tabiati yagona to‗g‘ri yo‗lni - har bir aniq pedagogik vaziyatda qaror qabul qilishni topish va qo‗llash imkonini bermaydi. Bu o‗qituvchining kelajakdagi faoliyatini bashorat qilish zarurligini, vaziyatdagi mumkin bo‗lgan o‗zgarishlarni hisobga olgan holda, o‗z harakatlarining variantlarini loyihalash va modellashtirish zarurligini, shuningdek, o‗z harakatlarining oqibatlarini oldindan belgilab beradi. To‗g‘ri echimni tanlash faqat o‗qituvchining o‗ziga bog‘liq. Bolaning rivojlanayotgan shaxsi bilan o‗zaro munosabat o‗qituvchining har qanday harakati, so‗zi, harakati doimo ijobiy natija berishini talab qiladi. Taniqli olim V.I.Zagvyazinskiy salbiy variantlar "faqat aqliy testlar va baholarda joizdir" deb hisoblagan. Prognostik faoliyat o‗qituvchining ta‘lim-tarbiya jarayonining har bir bosqichida ta‘lim-tarbiya ishining yo‗nalishini, uning aniq maqsad va vazifalarini, uning natijalarini, shaxsiy natijalardagi o‗zgarishlarning dasturiy ta‘minotini bera olish. Bundan, pedagogik faoliyat orqali ko‗pincha shaxsiyatiga bevosita ta‘sir qilishdan o‗z vaqtida olib tashlash. Buning uchun o‗qituvchi o‗z foydasiga bir necha qadam oldinda bashorat qila olishi, muayyan vaziyatni olgan bir xil muammoni hal qilish variantlarini ko‗rish, o‗z kasbiy holdaning mumkin bo‗lgan ko‗rishi kerak. O‗qituvchining konstruktiv va dizayn faoliyati prognostik faoliyat bilan uzviy bog‘liqdir. Talabalar o‗zlashtirishi kerak bo‗lgan o‗quv materialining mazmunini tanlash va tashkil etishni ta‘minlaydi; axborotni o‗zlashtirish mumkin bo‗lgan talabalar faoliyatini loyihalash; bolalar bilan muloqot qilish jarayonida o‗zlarining kelajakdagi faoliyati va xatti-harakatlarini loyihalash. Dizayn faoliyati, shuningdek, ta‘lim va ta‘lim uchun uzoq muddatli, uzoq muddatli maqsadlarni belgilash, shuningdek, strategiyalar va ularga erishish yo‗llarini rejalashtirishni o‗z ichiga oladi. O‗qituvchining tashkiliy faoliyati o‗quvchilarni pedagogik jarayonga jalb qilish va ularning faolligini rag‘batlantirish bilan bog‘liq. U axborotni talabalarga yetkazish jarayonida uni tanlash va tizimlashtirish orqali amalga oshiriladi; bevosita jarayonida o‗z faoliyati va xatti-harakatlarini tashkil etish-bolalar bilan o‗zaro munosabat. Shunday qilib, ishning ushbu bosqichining asosiy maqsadi: - pedagogik vaziyatlarni baholash va tahlil qilish qobiliyatlarini rivojlantirish; - bashoratli va tashkiliy qobiliyatlarni rivojlantirish; - dizayn ko‗nikmalari va ularni shakllantirish; - pedagogik improvizatsiya qobiliyatini rivojlantirish; - noaniqlik sharoitida pedagogik muammolarni hal qilish ko‗nikmalarini shakllantirish. Ushbu bo‗limning vazifalari sizni tanlagan vaziyatlarda ishtirok etish, pedagogik muammoni hal qilishning turli usullarini izlash, pedagogik muammoni standart boshqarishdan tashqariga chiqish imkoniyatini beradi. Kasbiy faoliyatni rejalashtirishda nafaqat pedagogik ta‘sirning mazmuni va usullarini, balki uni amalga oshirish jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo‗lgan kutilmagan vaziyatlarni ham hisobga olish kerak. Shuning uchun bunday vaziyatlarni modellashtirish va o‗ynash sizga o‗qituvchi tomonidan qabul qilingan muayyan qarorning oqibatlarini ko‗rish imkonini beradi. Mazmun jihatidan sinflar turli xil pedagogik faoliyat turlarini o‗z ichiga oladi: o‗quv, darsdan tashqari, kommunikativ, tashkiliy. Vazifalarning ijodiy tabiati ularni osonlik bilan o‗zgartirish, yangi mazmun bilan to‗ldirish, tayyorgarlik darajasiga va kasbiy qiziqish va talablarga qarab tuzilishga imkon beradi. Ushbu bo‗limda o‗yin faoliyatini modellashtirish ko‗nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan vazifalar, shuningdek, ijodiy kasbiy izlanish holatlarini qayta tiklashga imkon beruvchi rolli o‗yinlardan foydalanish alohida o‗rin tutadi. O‗yin maktabgacha yoshdagi va qisman boshlang‘ich maktab yoshidagi etakchi faoliyat bo‗lib, inson hayoti davomida shaxsiyatni rivojlantirishda muhim rol o‗ynashda davom etadi. Ko‗pgina sifat va qobiliyatlarni rivojlantirish, turli ko‗nikma va ko‗nikmalarni, shu jumladan o‗quv va kognitiv faoliyat ko‗nikmalarini shakllantirish, aynan o‗yin faoliyatiga jalb qilish orqali eng samarali hisoblanadi. Bir qarashda, o‗yin faoliyati tabiatan ijodkorlikdan mahrum bo‗lib tuyuladi, chunki u shartli algoritm (qoida yoki berilgan rol) bo‗yicha harakatni o‗z ichiga oladi. Biroq, qat‘iy qoidalar bilan o‗yinda, savolga javobdan urg‘u "Nima qilinmoqda?" "qanday qilib amalga oshirilganiga" o‗tkaziladi, ya‘ni. o‗yin qoidalarining mavjudligi o‗yin harakatlarining improvizatsiya xarakteriga bo‗lgan ehtiyojni oldindan belgilaydi. Nufuzli psixolog L.I.Saburovaning fikriga ko‗ra, "o‗yinning ma‘nosi qoidalarni maksimal darajada amalga oshirishda emas: bu holda, o‗yin o‗zining jozibadorligini yo‗qotadi, lekin "tavsiya etilgan vaziyatlarda" improvizatsiyada. Vaziyatning stereotipi tufayli og‘ish ayniqsa ahamiyatli bo‗ladi. Pedagogik faoliyatning o‗ziga xosligi shundaki, o‗qituvchi va bolalar o‗rtasidagi jonli muloqot jarayonida doimo yuzaga keladigan kutilmagan vaziyatlar o‗qituvchining improvizatsiya harakatlariga sabab bo‗ladi. Va ko‗pincha rejalashtirilgan narsadan chetga chiqa olmaslik, pedagogik vaziyatga munosabat bildira olmaslik kasbiy faoliyatda turli xil salbiy oqibatlarga olib keladi. Ammo shuni yodda tutish kerakki, pedagogik improvizatsiyaning samaradorligi, uning ijobiy natijasi faqat o‗qituvchining improvizatsiya harakatlari chuqur pedagogik va maxsus bilimlarga, pedagogik tajribaga, shuningdek, vaziyatlarni tez va to‗g‘ri baholash qobiliyatiga asoslangan bo‗lsa mumkin. , talabalarning harakatlari, ularning faoliyati. Shuning uchun har bir vazifani bajarishda har bir aniq vaziyatni batafsil tahlil qilish va baholash, harakatlar va harakatlarning barcha mumkin bo‗lgan sabablari va oqibatlarini aniqlash kerak. Download 1.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling