Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

«Qat’iy belgilangan foiz» usuli sotilish (tushum)ning o’tgan davrdagi hajmidan farq 
qiladigan muayyan ulushga asoslanadi. Bu usul dastavval o’zining soddaligi bilan 
farqlanadi va shu sababli ko’proq kichik korxonalar va yakkalangan bo’linmalar, filiallar va 
shu’ba korxonalar faoliyat yuritadigan tadbirkorlik sohasida keng qo’llanilishi mumkin. Bu 
usulning asosiy kamchiligi shundan iboratki, marketingning rivojlanishi korxonaning 
ilgarigi yutuqlariga bog’liq bo’lib qoladi (sotilishlar hajmi kamayishi bilan marketingga 
ajratmalar ham shunga muvofiq kamayib boradi). 

---

Biznesni tadqiq etish usullari 
127 
«Imkoniyatlardan kelib chiqib» moliyalashtirish asosan iste’molchilarga emas, ishlab 
chiqarishga yo’naltirilgan korxonalar tomonidan qo’llanadi. Mazkur holda marketing 
tadbirlariga mablag’larni ajratish barcha ishlab chiqarish talablari qondirilgandan keyin 
amalga oshirilishi mumkin. Ya’ni bu yerda moliyalashtirishning «koldiq» usuli va undan 
kelib chiqadigan sub’ektivizm va tasodifiylik omillari ko’rinib turibdi. 
«Maqsad-vazifa» usuli boshqa usullardan farqli ravishda marketing tadbirlarini 
korxona ishining aniq, maqsadlari bilan bog’lash zaruriyatini nazarda tutadi. Bu esa 
marketing xarajatlari korxona o’z maqsadi sari borishda olishi kerak bo’lgan manfaatlari 
bilan o’lchanishi kerakligini bildiradi. Bu usulni kullash marketing umumiy maqsadlarining 
vaqt oraliqlari bo’yicha tez-tez takrorlanadigan, marketing qurollarining muayyan 
to’plamidan foydalanadigan kichik maqsadlarga bo’linishini nazarda tutadi. 
 
 
7-MAVZU. RAQOBAT BOZORINING JOZIBADORLIGINI TAHLIL QILISH 
VA TALABNI O’RGANISH 
7.1. Raqobat bozorining mutlaq va joriy sig’imini aniqlash.
7.2. Bozor sig’imiga ta’sir ko’rsatuvchi madaniy va ijtimoiy omillar.
7.3. Iste’molchilar xulq-atvorini tadqiq qilish, ularga ta’sir ko’rsatuvchi omillar. 
7.4. Talabni tadqiq qilish va prognozlashning asosiy tamoyillari.