Neft va gaz tarkibini fizik-kimyoviy usullarda

Xromatografiya usulining umumiy xususiyatlari. Xromatografiya koʻp komponentli aralashmalarni tarkibiy qismlarga ajratish va moddalarning fizikkimyoviy xossalarini oʻrganish usuli tarzida juda keng qoʻllaniladi. Bu usul murakkab tarkibli suyuq va gazsimon aralashmalarni tahlil qilishning samarali usulidir. Bu usulda qattiq moddalar suyuq yoki gazsimon holatga oʻtkazilgandan keyin tahlil qilinadi. Xromatografiya usuli faqat kimyoda va biologiyadagina emas, balki fan va texnikaning boshqa koʻpchilik sohalarida ham muvaffaqiyat bilan qoʻllanilmoqda. Gaz xromatograflari Venera (Zuhra) atmosfera-siga tushirilgan asboblarda yaxshi ishladi. Tahlilning xramatografiya usuli ajratish va tekshirish usuli boʻlibgina qolmay, u, shuningdek, ilmiy tadqiqot usuli hamdir.


Tayanch soʻz va iboralar

Spektr, tahlil, usul, ultrabinafsha, fotokolorimetr, chastota, elektron, konformatsiya, infraqizil, xromatogafiya, spektrometriya, modda, gaz, ion almashinish, elektromagnit, rezonans, aromatik.

~180~
Mavzuni mustahkamlash uchun nazorat savollar:

1. 
   Fizik–kimyoviy tahlil usullarining necha xili mavjud?
   

2. 
   Spektral va boshqa optik usullar haqida tushuncha bering?
   
3. 
   Fotokolorimetrik tahlil usulining mohiyati nimalardan iborat u qaysi sohalarda ishlatiladi?
   

4. 
   Ultrabinafsha spektroskopiya haqida tushuncha bering?
   
5. 
   Ultrabinafsha spektroskopiyada elektron oʻtishlarni tushuntiring?
   

6. 
   Aromatik birikmalarning tavsifiy chastotalar sohasi
   

5. 
   IQ spektroskopiyadan orqali, organik moddalar molekulalarining konfiguratsiyasi va konformatsiyasi toʻgʻrisida xulosa chiqaring?
   

5. 
   3500–3650 sm^–1 qaysi guruhning yutilish maksimumida kuzatiladi?
   

5. 
   Yadro magnit rezonansi ( YAMR ) haqida tushuncha bering?
   

5. 
   Neftni tuzilishini oʻrganishda YAMR spektroskopiyasi qanday ahamiyatga ega?
   

5. 
   Mass–spektrometriya tahlil qilish usulini vazifasi nimadan
   

iborat?

5. 
   Mass–spektrometriyada bogʻlarning uzilishi qanday?
   
6. 
   Mass–spektrda koʻpincha massasi kasr songa teng boʻlgan ionlar kuzatiladi nima sababdan shunday qilinadi?
   

5. 
   Organik moddlarning mass–spektri haqida tushuncha bering?
   
6. 
   Mass–spektroskopiyadan foydalanish imkoniyatlari haqida tushuntirib bering
   

5. 
   Xromatografik tahlil usuli nimaga asoslangan?
   
6. 
   Gaz va gazsuyuqlik xromatografiyalarining mohiyati nimada?
   
7. 
   Gaz va gaz–suyuqlik xromatografiyasida komponentlarning miqdorini aniqlashda asosiy oʻlchash usullarini keltiring.
   

5. 
   Suyuqlik–suyuqlikda taqsimlanish xromatografiyasi haqida tushuncha bering?
   

5. 
   Qogʻozda taqsimlanish xromatografiya mohiyati nimadan iborat
   
6. 
   Gel xromatografiya nimaga asoslangan?
   
7. 
   Xromatografik tahlili neft va gazni ishlab chiqarishda qanday foydaliniladi?
   

~181~
VIII – BOB