Nematova nargiza muxtorovna

1. Gnostik-dinamik yondashuv (bunga ko‘ra pedagoglar pedagogik innovatsiyalar, ulapning turlari, yaratilishi, amaliyotga tadbiq etilishi, xorij mamlakatlarida yaratilgan ilg‘or pedagogik (ta’limiy) innovatsiyalar va ularni o‘rganish, mahalliy shart-sharoitlarini inobatga olgan holda amaliyotda ulardan foydalanishga doir bilim, ko‘nikma, malakalarini izchil o‘zlashtiradilar, o‘z faoliyatlarida pedgogik innovatsiyalarni faol qo‘llash borasidagi tajribalarni o‘zlashtiradilar).
2. Individual faoliyatli yondashuv (bunda pedagoglar o‘zlarining individual imkoniyatlari, qobiliyatlari, tajribalariga tayangan holda amaliyot faoliyatida pedagogik innovatsiyalarni qo‘llashda muayyan izchillikka erishadilar).
3. Ko‘p sub’ektli (dialogik) yondashuv (mazkur yondashuv pedagogik jarayonda innovatsiyalarni hamkasblarining o‘zaro, xususan, ko‘p yillik ish tajribasi, kasbiy mahorat va tajribaga ega pedagoglarning faoliyatlari bilan tanishish, ularning ta’lim innovatsiyalarini samarali, maqsadli va uzluksiz qo‘llashga doir tavsiya xamda ko‘rsatmalardan foydalanishlarini ifodalaydi).
4. Insonparvarlik yondashuvi (ushbu yondashuv pedagogik jarayonda innovatsiyalarini qo‘llashda ta’lim oluvchilarning imkoniyatlari, hohish-istaklari, qiziqishlari, bilim, ko‘nikma va malakalari darajasini inobatga olish maqsadga muvofiqligini yoritishga xizmat qiladi).
5. Individual-ijodiy yondashuv (unga ko‘ra har bir pedagog faoliyatini o‘rganilayotgan mavzu, o‘quv materialining mohiyati, shuningdek, o‘z imkoniyatlari, salohiyati, mahorati, ish tajribasidan kelib chiqqan holda ta’lim va tarbiya jarayonlarini ijodiy ishlanmalar asosida tashkil etadi).
Innovatsion faoliyat – yangi ijtimoiy talablarning an’anaviy me’yorlariga mos kelmasligi yoki yangi shakllanayotgan g‘oyalarning mavjud g‘oyalarni inkor etishi natijasida vujudga keladigan muammolarni majmuali yechishga qaratilgan faoliyat hisoblanadi.
Mohiyatiga ko‘ra innovatsion faoliyat ilmiy izlanishlar, ishlanmalar yaratish, tajriba – sinov olib borish, fan – texnika yutuqlaridan foydalanish asosida yangi takomillashtirilgan mahsulotni yaratishdan iboratPedagogning innovatsion faoliyati quyidagilarni belgilaydi:

• 
  Yangiliklarni qo‘llashga tayyorgarlik;
  
• 
  Pedagogik yangiliklarni qabul qilish;
  
• 
  Novatorlik darajasi;
  
• 
  Kommunikativ qobiliyatning rivojlanganligi;
  
• 
  Ijodkorligi;
  

Innovatsion faoliyat pedagogning ruhiy , aqliy, jismoniy kuchini ma’lum maqsadga yo‘naltirish orqali bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash, amaliy faoliyatni nazariy bilimlar bilan to‘ldirib borish, loyihalash, kommunikativ nutq va tashkilotchilik mahoratini rivojlantirishni talab etadi. Pedagogik innovatsion faoliyat quyidagi belgilar asosida namoyon bo‘ladi:

• 
  Ijodiy faoliyat falsafasini egallashga intilish;
  
• 
  Pedagogik tadqiqot metodlarini egallash;
  
• 
  Mualliflik konsepsiyalarini yaratish qobiliyati;
  
• 
  Tajriba – sinov ishlarini rejalashtirish va amalga oshira olish;
  
• 
  O‘zidan boshqa pedagog tadqiqotchilarning tajribalarini qo‘llay olish;
  
• 
  Hamkasblar bilan hamkorlik;
  
• 
  Fikr almashish va metodik yordam ko‘rsata olishlik;
  
• 
  Ziddiyatlarni oldini olish va bartaraf qila olishlik.
  
• 
  Yangiliklarni izlab topish va ularni o‘z sharoitiga moslashtirib borish;
  

Bir qator pedagogika sohasida izlanishlar olib borgan Rossiyalik olim V.Slastelinning fikriga ko‘ra innovatsion yondashuv quyidagilarga ega bo‘lishni ifodalaydi:

• 
  Ijodiy faollik;
  
• 
  Faoliyatga yangilik kiritishga texnologik va metodologik jihatdan tayyorlanish;
  
• 
  Yangicha fikrlash;
  
• 
  Yuksak muomala madaniyati;
  

Бошқарув тузилмаси

Ғоявий тузилма

Даврийлик тузилмаси

Даражали тузилма

Ўқув жараёни, маънавий-маърифий ишлар, бошқарув ва ҳ.к.да янгиликнинг пайдо бўлиши, ишлаб чиқилиши ўзгартилиши

Инновацион фаолият субъектларининг халқаро, минтақавий, туман, шаҳар ва б. Даражалари

Pedagogik innovatsiyalar tegishli sohada ijobiy o‘zgarishlarni sodir etish, sifat jihatdan yuqori natijalarga erishish maqsadida qo‘llaniladi. Bu turdagi innovatsiyalarni asoslash muayyan bosqichlarda kechadi.(5-rasm. Innovatsiyalarning asosiy bosqichlari)

Pedagogik innovatsion jarayon tuzilmasini quyidagi jadvaldagidek ifodalash ham mumkin: birinchidan, sohada namoyon bo‘layotgan yangiliklarni ajratib ko‘rsatuvchi blok (unda pedagogikadagi yangi g‘oyalar, pedagogik yangiliklarning tasnifi, ularni asoslashga xizmat qiladigan shart – sharoitlar, yangilik darajasini belgilovchi me’yorlar pedagoglarning yangiliklarni

o‘zlashtirish va undan amaliyotda samarali foydalanishga tayyorgarliklar, an’ana va novatorlik tashabbuslari,sohada yangiliklarni yaratish bosqichlari aks etadi) ikkinchidan, pedagoglar tomonidan yangiliklarni idrok qilinishi, o‘zlashtirilishi, va baholanishini ifodalovchi blok (unda pedagogik jamoalar tomonidan yangiliklarning baholanishi va o‘zlashtirilishi – turli innovatsion jarayonlar, konservatorlik, novatorlik muhiti, pedagogik jamoalarning yangiliklarni idrok etish va baholashga tayyorliklari aks etadi. Uchinchidan, yangilikdan foydalanish va uni joriy etish bloki (unda yangilikni amaliyotga tadbiq etish va ulardan samarali foydalanish hodisasi ro‘y beradi) Bu o‘rinda e’tirof etilgan innovatsion jarayonlar mohiyatini ifodalovchi talqin ham alohida ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. Mazkur talqinni jadvalda quyidagicha ifodalash mumkin: (6- rasm. Innovatsion jarayonlar mohiyati.)

Асосий тузилмалар






Даврийлик тузилмаси

Ғоявитузилма

Бошқарув тузилмаси

Даражали тузилма

Фаолият тузилмаси

Субъектив тузилма

Ташкилий тузилма





Диагностик

Янгиликни пайдо бўлиши, жадал ривожи диффузия ва иррадиация

Бошқариш жараёни режалаштириш, ташкил этиш, назорат элементларининг ўзаро 1алоқаси

Ўқув жараёнида маънавий- маърифий ишлар бошқарув енгил. Пайдо бўлиши ва ўзлаштирилиши

Инновацион фаолият субъектларининг халқаро, минтақавий, туман даражалари

Инновацион жараёнларда иштирок этувчи субъектлар

Мотив мақсад вазифа мазмун шакл методика компанентлари йиғиндиси1

Innovatsiya jarayoni tarkibiy tuzilmalardan iborat bo‘lish bilan birga muayyan qonunlarga ham bo‘ysunadi. Mazkur jarayon uchun quyidagi to‘rtta qonuniyat xarakterli sanaladi.(7- rasm. Innovatsion jarayon qonuniyatlari)