Nókis – 2023 Ósimlikler sistematikasi analizi hám latinsha (nomenklatura) atlarin oqıw qaǵiydalari

Emen (Quercus) tuwısı.
Bárshe turleri iri, úlken terek bolıp, shaqası jayılǵan, bazıları puta bolıp esaplanadı. Japıraqları ápiwayı, spiral formada jaylasadı, bazı túrleri qıs boyi jasıl halda saqlanadi, basqaları bolsa tez tógilip ketedi. Guli samal járdeminde shańlanadı. Miywesi bir tuqımlı janǵaq bolıp, birinshi yaki ekinshi jılı jetiledi. Tamır oq tamır. Jerge 10-12 m shuqır kiredi. Tamırınan bashkileydi. Onı jasıl qálemsheden hám qálemsheden kóbeytiw múmkin.
Emenniń aǵashı qatti, awır bolıp, kóp maqsetlerde isletiledi. Janǵaǵınan aziq-awqat sanaatinda jasalma kofe tayarlanadı.
Emen tuwısında 600 jaqın túr bolıp, olar arqa yarım shardıń turaqlı hám tropik ıqlımlı zonalarinda tarqalgan.Sonday-aq evropada, Arqa Afrikada, Kishi Aziyanıń orayında, Amerikanin Arqa hám Oraylıq bóliminde tarqalǵan. MDH da 20 túri ushıraydı.
Jazǵı hám ápiwayı emen (Quercus robur L.- Q.pedunculata Ehrh.) boyi 35-40 m, diametri 1-1,5 m ge jetetuǵın terek. Denesi tuwrı ósedi, shaqası qalıń. Onıń piramidatárizli, shartárizli, shaqası májnuntal tárizli túrler bar. Japıraqlari ápiwayı dúziilgen, spiral formada, gúzde tógilip ketedi. Emenniń bárshe túrleri bir uyli ayrim jinıslı ósimlik bolıp esaplanadı. Emen rjapıraq jazıw menen bir waqıtta gulleydi. Samal járdeminde shańlanadı. Ápiwayı emenniń tamırı kúshli rawajlanǵan oq tamır bolıp, jerge 10-12 m ge jaqın kirip baradı
Samalǵa shıdamlı, 500-600 jıl jasaydı. Suwıqqa da shıdamlı terek, jaqtı súyer hám hár túrli topıraklarda óse aladı, biraq ıǵal topıraq onıń ósiwi ushın eń qolay sharayat bolıp esaplanadı. Aǵashı toq qońır reńde, ózekli. Onı duradgorlikda, mebel jasawda, faner islewde hámde vagonjasawda hám kemesazlıqta isletiledi. Onnan esik, ayna da jasaladı. Aǵashı suwda hám ıǵal jerde shirimeydi. Ápiwayı emen MDH nıń evropa bóliminde, Kavkazda hám Qrimda kóp ushırasadı. Toǵay zonasinda da ósedi. Adır zonasında kóp egiledi. Ózbekistanǵa introduktsiya qılınǵan túr esaplanadı. Kóplep qalalarda kóklemzarlastırıw ushın, toǵay meliorativ maqsetlerde kóplep egiledi.