Noorganik kimyo kafedrasi noorganikkimyo

Xlorning metalmaslar va murakkab moddalar bilan ta’siri. 
Ishning maqsadi: Xlorning metallmaslar bilan ta’sirlashuv reaksiyasini amalda bajarib ,xlor 
elementi haqidagi bilimlarni oshirish. 
Kerakli asbob va reaktivlar: Fosfor,vodorod gazi,lakmus qog’ozi,probirkalar,konussimon 
kolba,distillangan suv,xlor gazi. 
a) Bitta pibirkaga toza vodorod, ikkinchi probirkaga ega xlor to‘ldiring. Vodorod to‘ldirilgan 
probirkaning og‘zini pastga qilib, xlor to‘ldirilgan probirka og‘ziga tuting va probirkalarni bir 
necha marta to‘nkanish bilan gazlarni aralashtiring. Keyin har ikkala probirka og‘zini alangaga 
tuting. Nimani kuzatdingiz? Har ikkala probirkaga ozgina suv quyib chayqang va hosil bo‘lgan 
eritmani lakmus bilan sinab ko‘ring. Reaksiya tenglamasini yozing. Eritma.muhiti qanday? 
Ishning borishi: Temir qoshiqchaga ozgina quritilgan qizil fosfor olib, alangada yondiring, 
keyin tezlik bilan xlor to‘ldirilgan bankaga tushiring. Fosforning xlor alangasida yonishini 
kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing. Xlor va fosforning qaysi biri oksidlovchi va qaysi biri 
qaytaruvchi ekanligini ko‘rsating. 
Xlorning murakkab moddalar bilan ta’siri. 
a) Filtr qog‘ozidan lenta kesib oling va yangi haydalgan skipidar bilan ho‘llang va qisqich 
yordamida xlorli bankaga tushiring, Nima kuzatiladi? Reaksiya tenglamasini yozing. 
b) Temir qoshiqchaga bir bo‘lakcha shamni o‘rnating va shamni yoqib astalik bilan xlor, 
to‘ldirilgan bankaga tushiring. Nima kuzatiladi? Reaksiya natijasida qanday moddalar hosil 
bo‘ladi? 
Xlorli suvning olinishi. 
Ishning maqsadi: Xlorning suv bilan ta’sirlashuv reaksiyasini amalda bajarib ,xlor elementi 
haqidagi bilimlarni oshirish. 
Kerakli asbob va reaktivlar: Probirkalar,konussimon kolba, xlor gazi,vodorod gazi,lakmus 
qog’ozi,distillangan suv. 
Ishning mazmuni: Xlor suvda eriganda, u qisman quyidagi tenglama asosida reaksiyaga 
kirishadi: 
С1
2
+ Н
2
О=НС1 + НС1О (1) 
Bu yerda muvozanat kuchli darajada chapga siljigan. Quyosh nuri ta’sirida sipoxlorid 
kislotasi_ quyydagicha parchalanadi: 
НС1О ——- НС1 + О
2
(2)

---

53 
Bu sekin-asta (1) formuladagi muvozanatni o‘nga siljitadi. Shu sababli xlorli suvni 
qorong‘ilikda saqlash kerak.