IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA
476
Demak, dehqonchilikning ulushi 56,6%, chorvachilik esa 43,4 foizga teng.
formula tuzish orqali:
Qism-tarkibni aniqlash formulasini mazmunan matematik qayta shakllantiriladi:
=
Bu yerda,
x
% = aniqlanishi kerak bo‘lgan ulush ko‘rsatkichi;
= ulushi aniqlanishi kerak bo‘lgan miqdor;
= umumiy qiymat.
Formuladagi ifodalarni o‘rniga birliklarni qo‘yib, hisob-kitob amalga oshiriladi:
1) dehqonchilik:
=
=
=
3
≈ 56,6 %
2) chorvachilik:
=
=
=
3
≈ 46,4 %
Javob:
Umumiy qishloq xo‘jaligi tarkibida dehqonchilikning ulushi 56,6%,
chorvachilik esa 43,4 foizga teng.
IV.2. Dehqonchilikka oid ayrim hisoblashlarni bajarish
Dehqonchilik – qishloq xo‗jaligining yerga ekin ekib, hosil olish bilan
shug‗ullanadigan eng asosiy tarmog‗idir. Jahon dehqonchiligi o‗zida nihoyatda
xilma-xil tarmoqlarni birlashtiradi. Shu xususida O‘zbekiston dehqonchiligini
mutaxassislar dalachilik, bog‘dorchilik va uzumchilikka ajratishadi. Ekin turlari
bo‘yicha donli ekinlar, texnik ekinlar, yem-xashak ekinlari, sabzavot, kartoshka,
poliz ekinlariga bo‘linadi.
O‘zbekistonning 9,2 % maydonidan sug‘orishda foydalaniladi. 1,7 %
maydoni esa lalmi yerlardan iborat. O‘zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi
8-sinf atlasi ma‘lumotlaridan foydalanib, O‘zbekiston ayrim ekin turlarining
maydonini keltirish mumkin (6-jadval).
6-jadval
IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA
477
O‟zbekiston dehqonchiligida ayrim ekin turlari ko‟rsatkichlari
№
Ekin turlari
Maydoni
(ming gektar)
Hosildorligi
(sentner/gektar)
Yalpi hosili
(ming tonna)
1
Donli ekinlar
1 602,8
45,3
7 054,0
2
Patachilik
1 329,2
38,7
3 500,0
3
Meva-revazor
244,3
97,3
1 878,8
4
Sabzavot
175,4
263,7
6 994,0
5
Uzumchilik
127,1
97,8
1 090,2
6
Kartoshka
73,6
195,7
1 862,6
7
Poliz va oziq-ovqat
45,9
187,3
1 294,8
Manba:
Atlas: O‘zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi// 8- sinf. –T.: 2018.
Yuqoridagi jadval ma‘lumotlariga asoslanib aytish mumkinki, donli
ekinlarning maydoni eng katta bo‘lib, 1 602 800 gektarni tashkil etadi. Hosildorlik
nuqtai nazaridan esa eng yuqori ko‘rsatkich sabzavotchilikda bo‘lib, 263,7 s/ga ni
tashkil etadi. Yalpi hosil ko‘rsatkichlari bo‘yicha ham donli ekinlar ustunlikka ega
bo‘lib, yalpi hosil 7 054 000 tonnaga teng.
Do'stlaringiz bilan baham: |
