Nurulloh Muhammad Raufxon Bu kunlar
Download 3.93 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bu kunlar
- O‘zni bosib begonaga, do‘stni yanchib dushmanga intilamiz.
- Karl VI (1380-1422)
|
Bu kunlar
www.nurullohuz.com 98
Ha, miyaga ura-ura, har urganida “Miyang ishlamaydi sening!” deb tursa, chindan miya ishlamaydigan, kishi manqurtchasiga o‘ylab, manqurtchasiga xulosa chiqaradigan va, eng yomoni, o‘zi tushib qolgan ahvolni anglab yetmaydigan, xatosini bilmay, men to‘g‘ri fikrlayapman, deb o‘ylaydigan bo‘lib qolarkan. O‘ris-sovet mustamlakachilari har kuni har bahona bilan boshlarimizga urib turdi, “Miyang ishlamaydi senlarning!” deb onglarimizga quydi va borib-borib, miyalarimiz ishlamaydi bizning deb tan oladigan holga tushdik. Natijada o‘zligimizdan chiqib ketib, yomonni yaxshi, yaxshini yomon deb baholaydigan bo‘lib qoldik. Bo‘lmasa, o‘ylamay-netmay maqtanib, mana bu kabi so‘zlarni yozarmidik:
dermidi?! Bu qarashlarning naqadar notavon va xatoligini aniqlash uchun bir xayoliy tajriba o‘tkazaylik. Tasavvur qiling, hozirgi zamon bir turk olimi: “Tarixdan ma’lumki, Yildirim
Qaysi o‘lchovlarga sig‘adi bu gap?! Amir Temur yarim Osiyoni egallasa, buni ijobiy deymiz va “Mayda davlatlarni birlashtirdi, qudratli imperiya tuzdi!” deb maqtanamiz, ammo qardoshimiz, jondoshimiz, bir qorindan talashib tushganimiz turklar Yildirim Boyazid boshchiligida tarix oldidagi buyuk vazifasini bajarib Ovrupaga qarab yursa, “bosqinchilik”, “tahdid”, “xuruj” deymiz – aqldanmi shu?! Insofdanmi?! Uning o‘rniga, ikki qardosh, ikki aka-uka – biri Sharqqa, ikkinchisiga G‘arbga yurib, mahalliy xalqlarni majusiylik va butparastlik jaholatlaridan qutqarib, birxudolik e’tiqodi bayrog‘i ostida birlashtirsa, ezilgan xalqlarga yaxshilik va ijtimoiy adolat olib borsa... keyingi avlod ham masalaga shu nuqtadan boqsa bo‘lmasmidi? Bo‘lardi! Ammo buning uchun onglarimiz mustamlaka asoratlaridan to‘la xalos bo‘lishi, tarixning har bir sahifasiga, har bir voqeaga milliy ko‘zqarashlarimiz shakllanishi kerak.
71 Mixli Safarov, o‘sha kitob, 7-bet. Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 99
Endi kechagi kunimizdan bugunimizga qaytsak, bugun ham aynan o‘sha xatolarga yo‘l qo‘yayotgandekmiz. Xossatan, kechagi soxta tarixlarni o‘qib fikri chalg‘igan bugungi siyosatchilarimiz ham Turkiyaga va barcha musulmon o‘lkalariga munosabatda, ularga nisbatan davlat siyosatini belgilashda tarixning u chigal kunlarini – Amir Temurning buyuk xatosini takrorlayapti. Bizga ichi achiydigan yurtlar bir chekkada qolib, bizga zarracha ichi achimaydigan, boshimizga bir balo kelsa chumoli chaqqanchalik parvo ham qilmaydigan, aksincha, Iroq, Afg‘oniston, Liviya, Suriya voqealarida chinakam basharasini ko‘rsatgan va ko‘rsatayotgan davlatlar bilan o‘lib-tirilib yaqinlashgimiz, o‘shalarga yoqqimiz, ularni o‘zimizga moyil qilgimiz kelib yotibdi. Yon qo‘shni-jon qo‘shnilarimiz bilan munosabatlarimiz chatoq, uzoq qardosh va qarindoshlarimiz bilan munosabatlar yo‘q hisobi, ammo, bizga “jilmayib” boqarkan o‘zining kir manfaatlarinigina ko‘zlaydigan yetti yotlarga jon-jahdimiz bilan talpinamiz. O‘zni bosib begonaga, do‘stni yanchib dushmanga intilamiz. Afsus, minglarcha afsus bo‘lsin, davlatimiz ham, hukumatimiz ham siyosatni belgilashda va yuritishda, nazarimda, uzoqni ko‘zlay olmayapti, o‘z bilan begonani ajratmayapti. Necha yillardan beri o‘zga dushmanlik qilib, begonalarning etagini o‘pib kelyapti: bir qarasangiz Amrikaga, bir qarasangiz O‘rusiyaga, bir qarasangiz Xitoyga suykalamiz, yaxshi ko‘ringimiz keladi ‒ u narsamizni sotamiz, bu narsamizni sotamiz. Lekin, yana takror aytaman, hech qachon ularning roziligini topolmaymiz! Yana bir qarasangiz, o‘zimizcha Ovrupa bo‘lmoqchi bo‘lamiz: televizordan tinimsiz targ‘ib qilinayotgan g‘arbcha yashash tarzi, tilimizga surbetlarcha bostirib kirib kelayotgan inglizcha-ovrupacha so‘zlar, uy qurishdan tortib yurish-turishda, kiyinishda, hatto ovqatlanishda g‘arbga ko‘r-ko‘rona taqlid... Yuzimizni, ular qabul qilmasa-da, Ovrupaga burar ekanmiz, ayni choqda yon qo‘shni-jon qo‘shnilarimiz bilan hech chiqisha olmaymiz, g‘idi-bidi qilib urishganimiz urishgan. Afg‘onistonni-ku kepak bahosiga sotdik. Alisher Navoiy, Husayn Boyqaro, Zahiriddin Muhammad Bobur kabi ulug‘larimizdan bizga omonat qolgan, tarix bo‘yicha ko‘rmishi jafo, chekmishi fig‘on bo‘lgan sho‘rpeshana afg‘on yurti va xalqini Amrika boshliq NATOning (“Birlashgan kuch” nomidagi) birlashgan-quturgan itlariga talatib qo‘ydik. U tishlong‘ich begona itlarni o‘zimizning bir bo‘ldagimizga olakishlab, uzoqdan tomosha qilib o‘tiribmiz! Xalqimiz asosan musulmon ekaniga qaramay, bironta musulmon davlati bilan chin do‘st emasmiz. Tilimiz va dinimiz bir bo‘lgan Turkiya bilan munosabatlar ham tarang, hatto dushmanlik kayfiyatida.
bitta quvib chiqardik, ammo begonalarga darvozalarimiz lang ochiq! Afsus, minglarcha afsus bo‘lsin, davlatimiz ham, hukumatimiz ham qadimdan bir xalq, bir vatan bo‘lib yashab kelgan, ammo mustamlakachi kuchlarning jirkanch Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 100
siyosati bilan bo‘ldaklab yuborilgan Turkiston tuproqlarini birlashtirish yo‘lidan bormadi. Aksincha, qaytadan birlashishga tarixiy yetilgan imkon va shart-sharoitni ham bo‘g‘ib, tinimsiz fitna-ig‘volar bilan ularni battar bir-biridan uzoqlashtirib yubordi. Boz ustiga, turk millatlarining bir-birlariga talpinish jarayonlariga xalaqit qilib, necha yillardan beri oyoqdan chalib kelmoqdamiz. Turk davlatlari rahbarlari yig‘ilishlariga O‘zbekiston rahbari qatnashmay qo‘yganiga ancha yillar bo‘ldi. Oliy darajadagi yig‘ilishlar va Birinchi Kishi ne, oddiy ilmiy anjumanlarga oddiy olimlar ham yuborilmaydi, yo‘llariga to‘siqlar qo‘yiladi. Bu ishlar kimning foydasiga?! Harholda O‘zbekistonning ham, o‘zbek xalqining ham foydasiga emas. Fikrimiz quruq bo‘lmasin, tag‘in o‘sha maqoladan bir parcha:
(ta’kid bizniki. – N.M.R.) bor. Aynan Prezidentimiz Ispaniyaga davlat tashrifi bilan borgan 2003 yilda Klavixoning Amir Temur huzuriga, 1403 yilda qilgan safariga roppa-rosa 600 yil to‘ldi. Shunday qilib, Amir Temur davrida mamlakatlarimiz o‘rtasida bog‘langan samimiy do‘stlik aloqalari Istiqlol davriga kelib, Prezident Islom Karimovning Ispaniyaga davlat tashrifi munosabati bilan qaytadan tiklandi va to‘xtovsiz mustahkamlanib borib, ajoyib samaralar bermoqda” 72 . To‘g‘ri tushunilsin, har qanday ikki davlat o‘rtasida samimiy munosabatlar o‘rnatilsa, bunga hech kim qarshi emas. Aksincha, dunyodagi hamma mamlakatlar bilan siyosiy, iqtisodiy, madaniy aloqalar yo‘lga qo‘yilsa, nur ustiga nur. Bu o‘rinda bizning diqqatimizni chekkan tomoni Turkiyaga qarshi qizg‘in dushmanlik kayfiyatida turilgan bir paytda Ispaniya (Ovrupa) bilan bunaqa qaynoq yaqinlikni Amir Temurga orqa qilib ko‘klarga ko‘tarilayotganidir. Muallif aytmoqchi, ikki zamonda kechgan bu ikki hodisada chindan ham ramziy ma’no bor: ya’ni, o‘tmishdagi u va hozirdagi bu hodisada o‘z bilan begonaning farqiga bormaslik, begonaga suykalib, o‘zni ko‘ksidan itarish sharmandaligini ko‘ryapmiz...
72 O‘sha kitob, 8-bet. Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 101
Nima balo, qonimizda bormi bunaqa ajabtovurlik yo qonlarimiz rostakam buzilganmi? Kishini bir narsa o‘ylantiradi: hozirgi tushkun avlodda kuzatilayotganidek, Amir Temurning o‘zida ham “Ovrupa bilan yaqinlashyapman, ular meni tanib, elchilarini jo‘natishyapti!” degan ma’noda g‘ururlanish bo‘lganmikan? Bizningcha, unday bo‘lmagan. Agar shunday bir g‘ururlanish bo‘lsa edi, unda Amir Temur past ketgan va buyukligiga soya tushgan bo‘lardi. Chunki Amir Temur tuzgan saltanat qayoqda-yu, mayda davlatchalarga bo‘linib ketgan u zamongi Ovrupa qayoqda! Klavixo “Kundaligi” boshlarida yo‘lakay xilma-xil orollarga ta’rif berarkan, o‘sha orolcha boshliqlarini “imperator” deb ataydi. Shundan ham Amir Temurning miqyosi bilan u “imperatorcha”larga to‘lib ketgan Ovrupa qirolliklari miqyosini ajratsa bo‘ladi. U zamonning kuchlisi Amir Temur edi, unga elchi kelganidan Amir Temur emas, elchilarini Amir Temur qabul qilgani uchun ular g‘ururlanishi kerak. Bizningcha, shunday bo‘lgan ham. Ammo bu kunlarga kelib bizga ne bo‘ldi – Ovrupaning u zamongi ahvolini unutib, bu zamongi mavqeidan lol holda: “Elchi keldi! Ovrupa Amir Temur qudratini tan oldi!” kabi hayratlar bilan ularni osmonga chiqarib, o‘zimizni yerga uramiz! Ovrupa bugun Ovrupa, ko‘zimizga yuksak madaniy saviyada ko‘rinayotgan bo‘lsa, bu darajaga keyingi asrlarda erishdi. U zamonlar esa, qudratli turk sultonligi qarshisida zir-zir titrab turgan, “Hayt!” desa, “Xo‘p bo‘ladi!” deb boshini yerga urishga tayyor mamlakatchalardan iborat yuviqsiz bir makon edi. Shu tarixiy haqiqatni hisobga olmasak, ilmiy adolat tiklanmaydi ‒ o‘tmishimizga to‘g‘ri baho bera olmaymiz, o‘zligimizga yetolmaymiz. Xullas, bugun Ovrupa o‘rta asrlarning qorong‘i Ovrupasi emas, rivojlangan, qudratli davlatlardan iborat bir qit’adir. Bugungi O‘zbekiston esa, aksincha, o‘rta asrlarning qudratli Turoni emas, balki eski shon-shavkatidan asar qolmagan, chegarasi qo‘nji kalta etikdekkina, xalqaro maydonda obro‘yi so‘m kabi birpulgina, mustaqilligi qo‘shtirnoqlar ichiga siqquday ramziygina bir mamlakatchadir. Bugungi Ovrupa bugungi Turkiya bilan hisoblashishga majbur, ammo bugungi O‘zbekiston bilan hisoblashib o‘tirmaydi. Sal-pal hisoblashayotgan bo‘lsa, Afg‘oniston masalasida (sopini o‘zidan chiqarishga ehtiyoj tug‘ilib qolsa) zarur bo‘lganimiz uchungina muomala qilib turibdi. Bunday ayanchli holga tushib qolishimizga buyuk bobomiz Amir Temurning oldin Oltin O‘rdani qulatgani, so‘ngra Anqara yaqinida “g‘alaba” qilgani ham sabab bo‘lmaganmikan? Necha asrlar dunyoga maydon o‘qib kelgan Turonning kuchini sindirib, cho‘kishining boshlang‘ich nuqtasi bo‘lmaganmikan u ikki urush? Chunki o‘shandan beri orqaga ketildi, tinimsiz orqaga ketildi, oxiri O‘rusiyaning va boshqa och dunyoning tekin yemiga aylandi buyuk Turon!
Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 102
Amir Temurning turk sultoni Yildirim Boyazid ustidan “qozongan g‘alaba”si esa, tarixga xolis baho berganda, bizning noshud-notavon olim va jurnalistlarimiz 73 og‘iz
ko‘pirtirib sayrayotganidek, Ovrupani turk imperiyasi tahdididan saqlab ham qololgani yo‘q. Chunki o‘sha mag‘lubiyatdan hech qancha vaqt o‘tmasidan turklar o‘ziga kelib, dunyoda Usmonli turk xalifaligini qurdi va keyingi besh asr davomida nafaqat Ovrupa, balki butun dunyo hisoblashadigan qudratli mamlakatga aylandi! O‘n to‘qqizinchi asr boshlariga kelibgina kuchlar nisbati o‘zgara boshladi, o‘shanda ham g‘arbda necha asr salibchi o‘lkalar bilan, shimolda bir asrdan ortiq vaqt O‘rusiya bilan tengma-teng olisha-olisha, oxiri toldi, yengildi va... qaytadan kuch-quvvat to‘plash, jahon sahnasiga butkul yangilanib qaytish uchun bir muddat “ta’til”ga chekildi. Bizlarga – Turkiston turklariga, buyuk Turon turklariga ne bo‘ldi, bugun ham qardoshimiz, jondoshimiz, tildoshimiz va dindoshimiz Turkiyadan yuz o‘girib, yana- tag‘in o‘sha eski xatomizni takrorlab, dunyo bo‘yicha milyonlab musulmonning qonini ichayotgan mustamlakachi yurtlarning eski nog‘orasiga o‘ynamoqdamiz?! Bugun G‘arb bizga najot istab boqmaydi, biz ularga najot bera olmasligimizni har qanday ahmoq ham biladi, ammo u zamonlarda buyuk bobomiz Amir Temurga elchi (josus)lar yo‘llab, ikki qardoshni bir-biriga qarshi gij-gijlab, urishtirib, katta tomoshada qo‘lini isitganlar bugun ham bizlar bir-birimiz bilan topishishimizga, birlashishimizga, qardoshlik tuyg‘ularimiz uyg‘onishiga tish-tirnog‘i bilan qarshidir, xilma-xil vositalar ila bunga yo‘l qo‘ymaslikka tirishib yotibdi. G‘arb hatto maktab darsliklarimizga mablag‘ (grant)lar ajratib, o‘zlarining manfaatlariga uyg‘un, demak bizning milliy va diniy manfaatlarimizga ters g‘oyalarni singdirishga ancha-muncha erishdi. Voqealar o‘sha, ammo uning talqini, mafkurasi bizniki emas. Misolini tepada ko‘rdik. Kerak bo‘lsa, yana keltiramiz. Mana, 5-sinf tarix darsligini olib ko‘raylik: “Amir Temur Movarounnahr va Xurosonni o‘z ichiga olgan markazlashgan davlat barpo etdi. Mamlakatda tinchlik va osoyishtalik qaror topdi. Osiyoning ko‘plab davlatlarini ham mo‘g‘ullar zulmidan ozod etdi. Buyuk Ipak yo‘lini tikladi. Biroq bu davrda Amir Temur davlatiga mo‘g‘ullar barpo etgan Oltin O‘rda davlati xavf sola boshlagan. Bu davlat taxtida To‘xtamishxon o‘tirar edi. Amir Temur Oltin O‘rdaning tahdidlarini bartaraf etishga kirishdi. 1395 yilda Amir Temur To‘xtamishxonning lashkarini Terek (7-sinf darsligida “Tarak” yozilgan – tilimizga shunisi to‘g‘ri. – N.M.R.) daryosi (Shimoliy Kavkaz) bo‘yida tor-mor etadi. Bu g‘alaba Oltin O‘rdani nihoyatda zaiflashtirib qo‘ygan. G‘alaba Oltin O‘rdaga qaram bo‘lgan Rusning (Rossiyaning) mo‘g‘ullar zulmidan ozod bo‘lishini tezlashtirgan.
73 Bu yerda gap yaxshi jurnalist, yaxshi inson Mixli Safarov haqidagina ketmayapti, Mixli akaning maqolasi va mulohazalari umumiy ahvolimizga bir timsol, xolos. Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 103
Amir Temur G‘arbiy Yevropa xalqlariga katta tahdid solayotgan Turkiya sultoni Boyazidga ham qarshi yurish boshlagan. 1402 yilda Anqara yonida bo‘lgan jangda Boyazid lashkari tor-mor etilgan. Turkiyaning bu mag‘lubiyati uning Yevropa davlatlariga solayotgan xavfini yo‘qqa chiqargan. Shu boisdan Yevropa xalqlari Amir Temurni o‘z xaloskori deb hisoblaydilar. Buni diqqat bilan o‘qing: Amir Temur 1402 yilda Anqarada erishgan g‘alabasi bilan ikkinchi marta Yevropa xalqlariga xizmat ko‘rsatdi. Aleksandr Yakubovskiy, Rossiya tarixchi olimi. Boyazidning tahdididan xalos bo‘lgan Yevropa davlatlari Amir Temurga minnatdorchilik maktublarini jo‘natishgan. Fransiya va Ispaniya qirollari esa elchilar ham yuborishgan.” (U.Jo‘rayev, Q.Ismoilov, A.Nurqulov. Tarixdan hikoyalar. Umumiy
Endi 7-sinf tarix darsligini varaqlaymiz: “Boyazid ustidan qozonilgan buyuk g‘alaba bilan Amir Temurni Fransiya qiroli
qiroli Genrix III (1390-1407) tabriklab, unga o‘z muboraknomalarini yuboradilar. Chunki Sohibqiron endigina uyg‘onayotgan Yevropaga ulkan xavf solib turgan Usmonli turklar davlatiga zarba berib, butun Yevropaning xaloskoriga aylangan edi”. (A.Muhammadjonov. O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asr boshlarigacha) 7-sinf. Darslik.”Sharq” NMAK bosh tahririyati, Toshkent – 2009, 117-bet. Xatolari bilan aynan keltirildi.) Yana shu darslikdan uchinchi ko‘chirma: “Sohibqiron Amir Temur jahon siyosatiga ham ta’sir ko‘rsatdi. Ma’lumki, bu davrda, bir tomondan, sulton Boyazidning Bolqon yarim oroli davlatlariga nisbatan tazyiqi kuchayib, butun Yevropaga xavf solayotgan edi. Ikkinchi tomondan, Boyazidning o‘zi G‘arbga tomon shiddat bilan siljib borayotgan xavfli raqib – Amir Temurning kuchli tazyiqiga duchor bo‘lgan edi. Bunday siyosiy vaziyatda Boyazidga qarshi kuchlarning ma’lum darajada birlashuvi tabiiy edi. Avvalambor Boyaziddan yengilib, o‘z yer va mulklardan mahrum bo‘lgan Kichik Osiyo mamlakatlarining hukmdorlari Amir Temurdan madad istab, uning Qorabog‘dagi o‘rdagohiga borib, qaror topadilar. Hatto Vizantiya va G‘alatadagi Genuya hokimining noibi, Fransiya qiroli hamda Sultoniya shahrining katolik missionerlari yordam so‘rab Amir Temurga murojaat qiladilar. Buning evaziga ular harbiy yurish vaqtida unga yordam berish hamda Konstantinopol va Peraning Boyazidga to‘lab kelgan bojini bundan buyon Amir Temurga to‘lashga va’da qiladilar. Bunday taklif Amir Temurga maqbul tushadi. Chunki Turkiyaning dengiz sohilidagi tayanchlaridan ajratish uchun unga dengizdan madad zarur edi. Shunday qilib, XIV asr
Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 104
oxiri va XV asr boshlarida sulton Boyazidga zarba berish uchun qulay siyosiy vaziyat vujudga kelgan edi. Bu vaziyatdan Amir Temur ustalik bilan foydalanadi. Bu davrda Amir Temur Boyazid bilan o‘zaro diplomatik yozishmalar olib borish bilan bir qatorda, bo‘lajak to‘qnashuvda Trapezund va Konstantinopolning harbiy kemalaridan foydalanishga harakat qiladi. Shu maqsadda u Genuya va Venetsiyaga sovg‘a-salomlar hamda maktublar bilan elchilar yuboradi. O‘zaro yordam masalasida Amir Temur Konstantinopol noibi Ioann VII Paleolog bilan ham yozishmalar olib boradi. Amir Temurning 1402 yil 15 may kuni Ioann VII Paleolog nomiga yo‘llagan xatining mazmuniga qaraganda, Konstantinopol noibi va Genuyaning Peradagi hokimi Boyazidga qarshi kurashda Amir Temurga xizmat qilish, hatto unga odamlar va 20 tadan 40 tagacha harbiy kemalar bilan yordam berish majburiyatini o‘z zimmalariga oladilar. Buni Ispaniya elchisi Klavixo ham o‘z kundalik daftarida qayd qilib o‘tadi”. (A.Muhammadjonov. O‘zbekiston tarixi (IV
Shubhasiz, Amir Temur qudratli shaxs, kuchli sarkarda, zamonining buyuk davlati amiri edi. Yildirim Boyazid ham qudratli shaxs, kuchli sarkarda, zamonining buyuk davlati sultoni edi. Ammo ikkalasi ham xom sut emgan qul o‘laroq oddiy kishilarga xos kamchiliklardan xoli emasdi. Sha’nlariga yarasha izzattalab bo‘lgan ikkisi ham. Buyuklik va ketma-ket qozonilayotgan g‘alabalar ko‘targan dimoq ikkalasiga ham aqlli, tadbirli bo‘lishga xalaqit qildi shekilli, unisi bunisini, bunisi unisini tan olishga, bir-biriga qo‘l uzatishga bo‘yni yor bermadi. Natijada musulmon turk Amir Temur musulmon turk Yildirim Boyazidga qarshi qo‘shin tortib borib, umumiy dushmanlari bo‘lmish (harholda ikkalasiga ham do‘st bo‘lmagan) alamzada davlatlardan, qirollardan, hatto nasroniy fundamental missionerlardan, Kichik Osiyoning mayda podshochalaridan madad so‘radi, ular bilan ittifoq tuzdi! Buyuk Amir Temurning buyuk xatosi mana shu nuqtadadir! Bugun biz nima qilyapmiz? O‘zini Amir Temur saltanati merosxo‘ri deb e’lon qilgan O‘zbekiston davlati nima qilyapti? Ayni o‘sha xatoni takrorlayapti. Agar tarixdagi u xatoga Amir Temur ustun holda yo‘l qo‘ygan bo‘lsa, hozir O‘zbekistonda u ustunlikdan asar ham yo‘q. Natijada xorlik va xo‘rlikda, o‘zini yerga urish evaziga bir Xitoy, bir O‘rusiya, bir Amrika ostonasiga bosh urish hisobiga yo‘l qo‘yyapti. Tepib haydasa, yana o‘sha yoqqa talpinadi. O‘zbekistonning izzatini va hurmatini joyiga qo‘yishi, o‘ziga teng, hatto biri otayurt deb, boshqasi Imom Buxoriy yurti deb o‘zlaridan ham ustun ko‘rishi mumkin bo‘lgan musulmon-qardosh o‘lkalardan yuzini burgan.
|
