O. Ýazmyradowa, A. Nabatowa KÄrhananyň ykdysadyýeti

Intellektual senagat eýeçiligi bilen amallar,
gymmatyň görnüşleri we baha beriş usullary
ISE bilen hereketler
Baha berilýän 
gymmatyň 
görnüşi
Satuwlary 
deňeşdir-
mek usuly
Girdeji 
usuly
Çykdajyly 
usuly
Satyn almak­satmak
Maýa goýum
Bazar
Esasy
Esasy
Goşmaça 
Goşmaça
Maýa goýmak
Maýa goýum
Goşmaça
Esasy 
Goşmaça 
Maliýe hasabatlylygy 
we utgaşykly resmi­
namalar
Balans 
Bazar
Esasy
Esasy
Goşmaça
Karz
üpjünçiligi
Maýa goýum
Bazar
Esasy
Esasy
Goşmaça 
Goşmaça
Soraglar we ýumuşlar
1. Maddy däl aktiwleriň nämedigini düşündiriň we olaryň kärhanany ösdürmekde nähili orun 
tutýandygyny aýdyp beriň.
2. Haryt nyşanynyň bolmagy bazara gatnaşyjylaryň işine nähili täsir edýär?
3. «Satyn alynýan» we «işlenip öndürilýän» maddy aktiwler näme?
4. Satyn alynýan maddy däl aktiwleriň ilkibaşky gymmatyna näme goşulýar?
5. Intellektual senagat eýeçiligine baha bermegiň görnüşlerini sanap geçiň.
6. Baha bermegiň maksatlaryna baglylykda baha bermeleriň haýsy görnüşleri ulanylýar? 
VI BAP. KÄRHANANYŇ DOLANYŞYK
SERIŞDELERI
 6.1.
Dolanyşyk serişdeleri: düşünje, düzümi, gurluşy
Üznüksiz önümçilik gymmatynyň we sarp ediş gymmatynyň bitewüliginden ybaratdyr. 
Önümçilik tapgyryndan başlap harydyň ýerlenýän wag tyna çenli iki proses hem gabat gelýär: 
sarp ediş gymmaty we gymmat bilelikde hereket edýär, sarp ediş gymmatyny döretmek gym­
maty döretmek diýmekdir. Şeýlelikde, önümçilik we maliýe döwürleri barada gürrüň edip 

---

92
bolar (18-nji surat). Önümçilik döwri materiallaryň kärhananyň ammaryna gelip gowşan pur­
sadyndan başlanýar we şu materiallardan taýýarlanan önümiň satyn alyjylara iberilen pursa­
dynda tamamlanýar.
Çig malyň gelip
gowuşmagy
Çig mal üçin töleg
Satyn alyjylardan 
serişdeler almak
Kreditor berginiň
dolanyşyk döwri
Taýýar önümi
ibermek
Debitor berginiň 
dolanyşyk döwri
Önümçilik döwri
Maliýe döwri