O. M. Jabborova, Z. A. Umarova Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi

 

---

215 
5-Modul. Boshlang’ich ta’limda integratsiya 
24-mavzu: Boshlang’ich ta’limda integratsiya mohiyati 
Reja 
1. Integratsiya tushunchasi 
2. Boshlang’ich ta’limda integratsiya mazmuni 
3. Boshlang’ich ta’lim o’qituvchisining integratsion faoliyat asoslari
*** 
Tayanch tushunchalar: ta’lim, boshlang’ich, integratsiya, tushuncha, 
mazmun, asos, bilim, yondaShuv, dars, mashg’ulot, ko’nikma, tajriba. 
*** 
Integratsiya tushunchasi. ―Integratsiya‖tushunchasi lotincha 
bo’lib, to’liq, yaxlit va bir butunlik ma’nolarini anglatadi. Atama sifatida 
integratsiya so’zi quyidagilarni ifodalaydi: 
1) o’quv fanlarining o’zaro bog’liqligini; 
2) o’qitish jarayonining boshqa turdosh faoliyatlar bilan aloqadorligini. 
XX asr oxirlarida butun dunyoda davlatlararo iqtisodiy integratsiya 
jarayonlari boshlandi. Buning natijasida ta’lim va ilm-fanda ham 
integratsion jarayonlari yuzaga kelib, unda g’oyaviy bog’liqlik, mavzuli 
aloqadorlik va ilmiy-metodik samaradorlik masalalarga alohida e’tibor 
berila boshlandi. Pedagogik nuqtai nazardan integratsiyaning quyidagi 
afzalliklari mavjud: 
- 
o’quv rejalari, dasturlari va adabiyotlarini turdosh fanlar bilan 
aloqadorlikda 
tuzish, 
buning 
natijasida 
fanlar 
mavzularida 
takroriylikning yuzaga kelmasligi; 
- 
ta’lim va tarbiya ishlarini turdosh fanlarning o’zaro bog’liqligida 
amalga oshirish; 

---

216 
- 
ta’lim muassasasining hamkorlik ko’lamining kengayishi; 
- 
ta’lim beruvchilarning professional hamkasblari bilan o’zaro aloqaga 
kirishishi; 
- 
ilmiy ishlanmalarning amaliy xususiyatlari kuchayishi. 
Integratsiyaning mazkur yutuqlari ta’lim va tarbiya tizimini 
zamonaviy talablarga moslashtirish, ularning xalqaro hamkorlik 
yo’nalishlarini belgilash hamda ta’limning sifat samaradorligiga 
erishishda qo’l keladi.
Pedagogik integratsiyani yuzaga keltirish uchun bir necha talablar 
mavjud bo’lib, ularning asosiylari quyidagilardan iborat: 
- 
ta’lim muassasalariga teng shart-sharoit yaratish va ularni bir xil 
texnologik jihozlash; 
- 
fanlarning muammolarini hamkorlikda hal etish; 
- 
ta’lim va tarbiya jarayonining texnologiyalari, metodlari va 
vositalarini manfaatdor muassasalar bilan birgalikda yaratish; 
- 
ta’lim va tarbiya ishtirokchilarining nazariy bilimi, ko’nikma va 
malakasini takomillashtirib borish. 
Mazkur talablar pedagogik integratsiyaning mazmunini tashkil 
qiladi. Shu jihatdan integratsion jarayonlarni ta’lim va tarbiyaga oid 
g’oyalar, yondaShuvlar hamda kontseptsiyalarni yaxlit organizm sifatida 
tuShunish kerak. 
2018 yildan boshlab Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika 
institutida integratsiyaning innovatsion pedagogik ta’lim klasteri joriy 
etila boshlandi.
18
Unga ko’ra, klaster usuli innovatsion pedagogik 
18
Мухамедов Ғ.,Ходжамқулов У. Инновацион педагогик таълим кластери:таъриф, 
тасниф,таркиб.-Чирчиқ.:‖Университет‖.2018. 

---

217 
integratsiyaning asoslaridan biri sifatida qabul qilindi va mazkur 
innovatsion integratsiyaningg xususiyatlari quyidagilardan iborat: 
- 
o’quv fanlarining o’zaro bog’liqligini ta’minlash; 
- 
o’quv jarayoni va amaliyotning uyg’unligini birlamchi bilish; 
- 
kafedralarning mahalliy va xalqaro hamkorligini qat’iy kuchaytirish; 
- 
institutning Toshkent viloyati ta’lim muassasalari bilan nazariy va 
amaliy hamkorligini amalga oshirish; 
- 
viloyatning ta’limga oid muammolarini barcha manfaatdorlar bilan 
birgalikda hal etish; 
- 
pedagog kadrlarni tayyorlashda ish beruvchilar bilan hamkorlik qilish; 
- 
―Maktab-laboratoriya‖lar tashkil etish. 
Buning natijasida Institut va Toshkent viloyati ta’lim muassasalari 
o’rtasida o’ziga xos integratsion jarayonlar yuzaga keldi. Natijada 
institutning ilmiy va o’quv-uslubiy ishlari amaliyot bilan bog’lana 
boshlandi, Shuningdek, viloyat ta’lim muassasalarining muammolarini 
institut bilan hamkorlikda ilmiy, pedagogik va psixologik jihatdan hal 
etish imkoniyatlari paydo bo’ldi. 
Pedagogik 
integratsiyada 
ta’lim beruvchilar va ta’limdan 
manfaatdorlar o’rtasida o’zaro hamkorlikka asosiy e’tibor qaratiladi. 
Shu sababli hozirgi zamon pedagogikasida ta’lim va tarbiyaning sifat 
samaradorligiga 
erishishda 
integratsiya 
jarayonlari 
innovatsion 
yondaShuvlar bilan birgalikda muhim o’rin tutmoqda.