O. Nazarbaev, b erejepOva, b. QalmuratOv İSBİlermenlik tiykarlari

qadag’alaw ushın sorawlar:
İsbilermenlik xızmetin rejelestiriwdin’ mazmunı qanday?
1. 
Biznes reje degenimiz ne?
2. 
Biznes rejenin’ qanday wazıypaları bar?
3. 
Biznes rejenin’ du’zilisin aytıp berin’?
4. 
Ta’wekelshilik tu’sinigine anıqlama berin’?
5. 
Ta’wekelshilikte payda bolatug’ın qanday qa’wip-qa’terlerdi bilesiz?
6. 
Keliwi mu’mkin bolg’an zıyanlardın’ qanday ko’rinisin bilesiz?
7. 

---

58
Qa’wip-qa’terdi ekonomikalıq bahalaw dep nege aytamız?
8. 
Ta’wekelshiliktin’ shegaralari degenimiz ne?
9. 
Ba’sekinin’ mazmunin aytip berin’?
10. 
Ba’sekinin’ qanday ko’rinisleri bar?
11. 
Ba’sekinin’ qanday usillarin bilesiz?
12. 
5-tema. İSbİleRmenlİKte menedjment
1. Menedjment tu’sinigi ha’m onın’ isbilermenliktegi roli
2. Basqarıwdı sho’lkemlestiriw ha’m onın’ wazıypaları
3. Menedjment teoriyalarının’ rawajlanıwı
4. Ha’zirgi zaman menedjmentinin’ tiykarg’ı basqarıw usılı
1. menedjment tu’sinigi ha’m onın’ isbilermenliktegi roli
Ka’rxanalar (firmalar)da islep shıg’arıw xızmetinin’ en’ za’ru’r ele-
ment lerinen biri menedjment esaplanadı. Menedjment arnawlı basqarıw 
xızmeti bolıp waqıt o’tken sayın jetilisip, o’zgerip baradı.
Menedjment firmanın’ o’ndirisin sho’lkemlestiriwdi, finans xızmeti 
protseslerin basqarıwdı o’z ishine aladı.
Menedjment yamasa basqarıwdın’ obekti bolıp ka’rxana xızmeti, onın’ 
subekti bolıp basqarıw isin orınlawshı xızmetkerler esaplanadı.
Menedjment isi – ka’rxana xızmetine tiyisli qararlar qabıl etiw 
ham onın’ isin sho’lkemlestiriwden ibarat joqarı, orta ha’m to’mengi 
basqıshlardan ibarat. Batıs ekonomikalıq a’debiyatlarında menedjment, 
basqarıw xızmetinin’ eki ko’rinisin bir birinen ajırata biliw lazım:
1. Texnikalıq xızmet.
2. Menedjmenttin’ tikkeley basqarıw xızmeti.
Menedjmenttin’ texnikalıq xızmetine tiykarınan texnika ha’m 
texnologiyanı tu’sinetug’ın, olardı a’melge asıratug’ın joqarı maman 
qa’nigelerdi tabıw, tartıw ha’m olarg’a sha’rayat jaratıp beriw kiredi.
Tikkeley basqarıw xızmetinde bolsa qol astındag’ı xızmetkerlerdi 
miynetke tartıw, olardı birlestiriw, qoyılg’an wazıypanı sapalı orınlawdı 
ta’miyinlew u’lken a’hmiyetke iye. Bunda ekonomikalıq usıllardan 
paydalanıp, qol astında islewshilerdin’ jeke ha’m toparlıq ma’plerin 
ko’teriw ushın qosımsha haqı to’leydi, sıylıqlar beredi. Sol tiykarda 
istin’ na’tiyjesin asırıp baradı, yag’nıy adamlardı islete biliw sheberligi 
menedjerge ta’n qa’siyet bolıwı kerek.

---

59
Ha’zirgi zaman ekonomikasında menedjment ushın ha’m onı a’melge 
asıratug’ın menedjer ushın en’ za’ru’r na’rse tikkeley basqarıw xızmeti 
esaplanadı. Menedjment xızmetinin’ tiykarg’ı printsipleri du’nya ju’zlik 
ta’jiriybede to’mendegilerdi esapqa aladı:
menedjment o’ndiriske adamlardı tartıw, birlestiriw, qa’biletin 
–
ko’rsetiw ushın barlıq sharayatlardı jaratıp beriw;
menedjmentte en’ printsipial ma’selelerden biri o’z aymag’ındag’ı 
–
ma’deniyat, u’rip-a’det, milliy u’rip-a’detler menen tıg’ız baylanısta 
bolıw, milliy o’zgesheliklerdi esapqa ala biliw;
menedjment ka’rxana (firma) aldında turg’an wazıypanı anıq 
–
ta’riyplewi kerek. Wazıypa anıq ha’m waqtı belgilengen bolsa orın-
lanıwı an’sat boladı;
menedjmenttin’ ja’ne bir a’hmiyetli wazıypalarınan biri, o’ndiristi 
–
ha’m onın’ texnologiyasın udayı puxta jetilistirip, islewshilerdin’ 
sheberligin asırıp barıwı kerek. Ka’rxanadag’ı islewshi xızmetkerler 
o’z qa’nigeligi, bilimine jarasa wazıypanı orınlaydı. Menedjment usı 
adamlar arasındag’ı kommunikatsiyanı, olardın’ ha’r birinin’ jeke 
juwapkershiligin asırıp, olarg’a tayanıp is ju’rgiziwi kerek;
menedjment ka’rxana (firma) xızmetin mudamı u’yrenip barıwı, jol 
–
qoyılg’an qa’te-kemshilikler bolsa, onı du’zetiwdin’ za’ru’r ilajların 
islep shıg’ıwı kerek;
ha’zirgi zaman ekonomikası, o’ndiristi ıqshamlastırıw, sharayatqa 
–
qarap tez o’zgertiw imka’niyatına iye bolg’an, kishi ko’lemde o’nim 
islep shıg’atug’ın, anıq tutınıwshı ushın o’nim islep shıg’arıwshı 
kishi ka’rxanalar da’wiri;
menedjment isti basqarıwda ha’kimshilik usılınan paydalanadı. 
–
Buyrıq ha’m ko’rsetpeler arqalı jol-joba ko’rsetilip barıladı.