O. Nazarbaev, b erejepOva, b. QalmuratOv İSBİlermenlik tiykarlari

2. basqarıwdı sho’lkemlestiriw ha’m onın’ wazıypaları
Erkin ka’rxanalar (firmalar) – tiyisli ta’rizde sho’lkemlestirilgen ha’m 
anıq zatlardı o’ndiriw maqsetinde muwapıqlastırılg’an materiallıq ha’mde 
miynet resurslarının’ birlesiwi.
Firmanı o’ndirislik jaqtan sho’lkemlestiriw o’z ishine to’mendegilerdi 
aladı:
ulıwma wazıypalardı ta’riyplew;
–
jumıstın’ anıq tu’rleri ushın wazıypalardı belgilew ;
–
bo’limler ushın wazıypalardı ortag’a qoyıw;
–
wa’killiklerdi beriw;
–

---

60
qararlar qabıl qılıwdın’ na’tijeliligin, is ha’reketlerin qadag’alaw ha’m 
–
muwapıqlastırıwdı ta’miyinleytug’ın kommunikatsiyalar sistemasın 
jolg’a salıw;
sırtqı ortalıqqa sezgirlikti ku’sheytiw.
–
Firmanın’ sho’lkemlestiriwshilik du’zilisine bir qatar obektiv faktorlar: 
ilimiy-texnikalıq; sho’lkemlestiriwshilik; ekonomikalıq kon’yunktura ha’m 
xojalıq xızmeti, miynet qa’rejetleri ha’m t.b; sotsial-siyasiy faktorlar ta’sir 
ko’rsetedi.
Kompaniya o’zinin’ maqsetlerine eriskende g’ana firmanın’ sho’lkem-
lestiriwshilik du’zilisi na’tiyjeli dep esaplanıladı. A’dette ha’r bir firma, 
o’zinin’ o’ndiris ko’leminin’ ha’m xızmetinin’ o’zine saylıg’ına qaramastan, 
o’zinin’ aldına bir qansha maqsetlerdi qoyadı. Maqsetler qanshelli anıq 
ha’m belgili bolsa, olarg’a erisiw ushın jaqın keleshekti tan’law sonsha 
an’sat boladı.
Firmanın’ keleshegi degende maqsetlerge en’ optimal ta’rizde erisiw 
ushın resurslardan qanday paydalanıw haqqındag’ı ken’ ko’lemdegi 
kontseptsiya tu’siniledi.
Sho’lkemlestiriwshilik du’zilmelerdin’ 5 tipi bolıwı mu’mkin.
1.Sızıqlı (basqıshlı) du’zilis. (3-sızılma)
3-sızılma
Direktor
basshı
basshı
Orınlawshılar
Orınlawshılar
2. Sızıqlı – shtab du’zilisi.
3. Sızıqlı – wazıypalı du’zilis. (4-sızılma)
4-sızılma
Direktor
o’ndiriсti 
basqarıw
ilim-izertlewdi 
basqarıw
finanstı basqarıw
satıwdı 
basqarıw
4. Oraylastırılmag’an wazıypalı du’zilis.
5. Matritsalıq du’zilme.

---

61
Solay etip, basqarıwdın’ biz qarap shıqqan sho’lkemlestiriwshilik 
du’zilmesinin’ birewinde ra’smiy du’zilme dep aytıwg’a bolmaydı. 
Sonlıqtan da ha’r bir firmanın’ o’ndirislik ha’m ekonomikalıq ortalıg’ının’ 
o’zgesheliklerinen kelip shıg’ıp, onın’ talapların en’ ko’p da’rejede 
qanaatlandıratug’ın sho’lkemlestiriwshilik du’zilme tu’rin tan’law kerek.