O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Biologik xususiyatlari. 
Haroratga talabi. Tritikale urug‘lari 3-5°C da una 
boshlaydi. Haroratning ko‘tarilishi bilan urug‘ unib chiqish davri tezlashadi. 
Unib chiqishi uchun o‘rtacha eng qulay havo harorati 20-22°C. Urug‘lar 
ekilgandan keyin 6-8 kunda unib chiqadi. H arorat 35°C oshsa, urug‘lar 
unib chiqishi to ‘xtaydi. Kuzgi tritikale 18-20 °C sovuqqa bardosh beradi. 
Sovuqqa chidamliligi kuzgi bug‘doynikidan yuqori, 0 ‘zbekiston sharoitida 
bahorgi shakllari ham yaxshi qishlab chiqadi.
0 ‘zbekistonda tritikale asosan kuzda tuplanadi va bir tup o ‘simlikda 
2-6 ta poyalar hosil qiladi. Tup qalinligi kam b o ‘lganda tuplanish 
kuchayadi.
T ritikale asosan o ‘zidan changlanadi, am mo havo issiq, qu ruq 
bo‘lganda chetdan changlanishi ham kuzatiladi. 0 ‘zbekistondagi navlar 
ekish muddaflari, qo‘llanilgan agrotexnikaga bog‘liq holda o ‘sish davri 
220-250 kunni tashkil qiladi. Kuzgi tritikale kuzgi bug‘doyga nisbatan
5-10 kun kech yetiladi.
Namlikka talabi. 
Namlikka talabchan. Yetarli issiqlik, havo bo‘lganda 
urug‘lari o ‘z og‘irligiga nisbatan 55-60 % namlikni yutib una boshlaydi. 
0 ‘simlikning nam likka eng talabchan davri naychalashdan donning 
to ‘lishigacha. 0 ‘sish davrida tuproqda namlik cheklangan dala nam 
sig‘imining 70-75 % dan kam bo‘lmasligi kerak.
Tuproqqa talabi. 
0 ‘zbekiston sharoitida tritikale b o ‘z, o ‘tloqi-bo‘z 
tu p ro q lard a o ‘sadi. M exanik tarkibi yengil, qum oq tu p roq lar ham 
tritikale yetishtirish uchun qulay. F aqat botqoqlashgan og‘ir ham da 
sho‘r tuproqlar tritikale uchun yaroqsiz. Tuproq muhiti rN 6-7 b o ig an i 
m a ’qul.
Navlari. 
Prag serebristiy - bo‘yi 170-185 sm, tuplanishi 2,5-5. Barglari 
umumiy massasining 42 % ni tashkil qiladi. Barg uzunligi 25-40 sm, eni

---

2-3 sm. B o sh o g ‘i oq, 9-11 sm , zichligi 10 sm d a 35-37 b o sh o q c h a
joylashgan. Q iltiqlari oq, kuchsiz tarvaqaylagan. 1000 do n a donning 
massasi 40-44 g. Sam arqand nav sinash stansiyasi va F arg ‘ona nav sinash 
uchastkasida sinov yillari 301-454.7 s/ga yashil massa hosili olingan.
D on hosili Sam arqand DNSS da o ‘rtacha 60,5 s/ga ni tashkil qilgan. 
0 ‘sish davri yashil massa uchun 177, don uchun 212 kun.
B ahodir T o jik isto n d e h q o n c h ilik IT I d a y a ra tilg a n . Ik k i hosilli 
Respublikamizning sug'oriladigan yerlarida tumanlashtirilgan. Boshog‘i 
prizmasimon, 8-8,5 sm. D oni tuxumsimon, to ‘q qizil, 1000 ta don vazni
50,8 g. Surxondaryo U zun D N U da o ‘rtacha 66,2 s/ga don hosili olingan. 
D on uchun ekilganda o ‘sish davri 193 kun, yashil oziqa uchun 165 kun. 
Sinov yillari kasallanm agan.