Оилавий тарбия сабоқларииииии indd

1. Тарбия бузилиши келиб чиқишининг асосий сабаб- 
ларидан бири болалар ва ўсмирларда ўқишга нисбатан 
салбий муносабатнинг пайдо бўлишидир. Одатда, бундай 
муносабатнинг пайдо бўлишига бошқа сабаблар ҳам таъ-
сир кўрсатиши мумкин. Жумладан, ўқув фаолияти усули, 
малакалари тўла таркиб топмаганлиги сабабли нисбий би-
лим олиш билан қаноат ҳосил қилиш, ўзлаштириш қоби-
лиятининг суст ривожлангани, муайян вазиятларда ҳукм 
ва хулоса чиқаришда қийинчиликка дуч келиш, ўқитувчи-
лар томонидан ўқувчига объектив баҳо бермаслик, ўқитув-
чининг боладаги индивидуал-психологик ва интеллектуал 
имкониятига етарлича эътибор бермаслик, ўқитиш савия-
сининг пастлиги, дарсларнинг қизиқарсиз ўтилиши ва бош- 
қалардир.
2 .Оилавий шароитнинг салбий таъсири ҳам тарби-
яси оғир ўсмирларнинг шаклланишига сабаб бўлади. Ай-
рим оилаларда бола учун зарурий имкониятларнинг мавжуд 

---

25
Оилавий тарбия сабоқлари
эмаслиги сабабли у нохуш ҳолат билан ёлғиз ўзи кураш олиб 
бориш кечинмаларига дуч келади. Бундай ҳолат ўсмир дунё- 
сида оилавий шароитга нисбатан пайдо бўлган норозилик 
ҳиссининг кундан-кун авж олиб, ички исёнга айланиб бо-
ришига олиб келиши мумкин.
3. Тарбияси бузилган болалар ва ўсмирлар хатти-ҳа-
ракатларининг оила аъзолари томонидан қўллаб-қув-
ватланиш ҳолати. Бунда болалар ва ўсмирларнинг тарби-
ясизлик ва ғайриқонуний хатти-ҳаракатига оила аъзолари 
ва яқинлари томонидан ижобий ёки эътиборсизлик кўри-
нишидаги муносабат билдирилади. “Бундай иш қилма”, 
“Қилаётган ҳаракатинг ёки гап-сўзларинг тарбиясизлик 
ҳисобланади”, дейиш ўрнига ота-оналар ёки атрофдаги-
лар уларнинг хатти-ҳаракатларини маъқуллашади ёки унга 
эътибор беришмайди. Натижада ўз ғайритабиий ҳаракати-
нинг маъқулланишини ҳис этган бола яна бошқа бир тарби-
ясизлик ҳаракатига қўл уради. Оқибатда салбий хулқ-атвор 
ўсмирнинг бутун фаолиятини, онгини қамраб олади.