Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus

Oltingugurtning kimyoviy xossalari. Oltingugurt odatdagi tempe­ raturada inert modda bo'lib, qizdirilganda faollashadi va azot, ol­ tin, iridiy, platinadan boshqa hamma elementlar bilan reaksiyaga kirishadi. Oltingugurt atomining tashqi pog'onasi tugallanmaganligi sababli metallar bilan reaksiyaga kirishganda ikki elektron qabul qilib, manfiy ikki valentli, faol metallmaslar bilan reaksiyaga ki­ rishganda 2, 4, 6 elektron berib. musbat 2, 4, 6 valentliklar namoyon qiladi. Metallmaslar bilan metallarga qaraganda sustroq birikadi. Metallarga va ba'zi kuchsiz metallmaslarga oksidlovchi si­
fatida ta'sir etadi va bu reaksiyalarda uning o'_,z_·i qaytariladi:

2

2
H + S = H S; Fe+ S = FeS
Ba 'zi faolroq metallmaslar bi Ian birikkanda qaytaruvchilik xossasini namoyon qiladi:
S + 0 ₂ = SO ₂; S + Cl ₂ = SCI!; S + 3F₂ = SF₁₁
Oltingugurtning ishlatilishi. Oltingugurt, asosan, rezina sanoatida kauchukdan rezina olishda ishlatiladi. Kauchuk issiqda yopishqoq, sovuqda mo'rt bo'lib, o'z shaklini tez yo'qotadigan moddadir.
15X
Kauchukka oltingugurt qo'shib, 150-180 °C da ishlansa, rezina hosil bo'ladi. 0ltingugurt sulfat kislota ishlab chiqarishda, qora porox, ba'zi bo'yoqlar, uglerod sulfid (CS₂) , gugurt, oltingu­ gurt xlorid ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Qishloq xo'jaligida tok va ba'zi o'simliklaming zararkunanda­ lariga qarshi kurashda ishlatiladi.
0ltingugurt ( IV) oksid omborlarni dezinfeksiya qilishda, hay­ vonlarning teri kasalliklarini davolashda, mevalami dimlashda ham ishlatiladi.

10.4- §. Vodorod sulfid va sulfid kislota

Vodorod sulfidning tabiatda uchrashi va fizik xossalari. Vo­ dorod sulfid tabiatda, asosan, mineral suvlar, vulqon gazlari tarki­ bida uchraydi. 0qsil moddalarning parchalanishidan ham vodorod sulfid hosil bo'ladi. Uning kimyoviy formulasi H₂S, struktura for- mulasi :=:s. Vodorod sulfid molekulasida ikkita qutbli bog'lanish
bor. Elektronlar vodoroddan oltingugurtga tomon siljiganligi (H S) natijasida vodorod musbat, oltingugurt esa manfiy zaryad­ lanib qoladi.
Vodorod sulfid rangsiz, o'tkir hidli, zaharli gaz. I 0000 qism
havoga I qism H ₂S aralashsa, uning hidini sezish mumkin. Havo­ da 0,0 I% H₂S bo'lsa, kishi qattiq zaharlanadi. H₂S bilan zahar­ langan kishini toza havoga chiqarish, qattiq zaharlangan holda esa
kislorod berish lozim. Vodorod sulfid odatdagi bosimda -60 •c da suyuq holatga o'tadi, suyuq vodorod sulfid -61,8 ·c da qaynaydi.
Suvda yaxshi eriydi. Uning suvdagi eritma i sulfid kislota deyiladi.