Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

3.10.Тўлов баланси.


Тўлов баланси тўғрисида Foundations of Accounting in Business - FAB Study Text 2016. PART A: Chapter 03 «The macroeconomic environment”да қуйидагича таъриф келтирилган:
Тўлов баланси-бу ҳисоб варақлари кўринадиган ва кўринмайдиган бўлимларга эга бўлган жорий ҳисобварақдан иборат капиталдаги операциялар (ташқи активлар ва мажбуриятлар, шу жумладан расмий молиялаштириш).¹¹⁸
Баюк Британия тўлов баланси статистика органларига тақдим этилади. жорий даврда, жорий ҳисоб операциялар бўйича тўрт қисмга бўлинади.Буларга:

1. 
   Товарлар савдоси
   
2. 
   Даромад
   
3. 
   Савдо хизматлари
   
4. 
   Ўтказмалари
   

1996 йилгача ушбу атама кўринадиган товарлар савдоси бўйича расмий статистикада ишлатилган, қолганлари учун кўринмас атама ишлатилган. Ушбу шартлар энди товарлар ва хизматлар савдоси учун балансларга кўпроқ эътибор бериш учун бекор қилинди.
Тўлов балансида даромад икки қисмга бўлинади.
(а) хориждаги фирмалар томонидан Буюк Британия аҳолиси бандлиги даромади
(б) чет капитал инвестициялар даромадлари
Ўтказмалар ҳам икки қисмга бўлинади.
(а) Европа Иттифоқи каби чет эл органларидан давлат секторига тўловлар ва тушумлар. Одатда булар фоиз тўловлари
(б) нодавлат секторга тўловлар ва Европа Иттифоқи каби органлардан тушумлар
Капитал ҳисобварағи балансида капиталнинг мамлакатга ва ундан ташқарига чиқадиган давлат сектори оқимларидан иборат, бошқа мамлакатларга давлат кредитлари каби кўрсаткичлар ифодаланади.
Молиявий ҳисобдаги қолдиқ чет эл объектларига тўғридан-тўғри инвестициялар каби нодавлат секторга капитал оқимларидан иборат; портфел инвестициялари (акциялар, облигациялар ва бошқалар); ва валютанинг спекулятив оқимлари. Давлат валюта захиралари бўйича ҳаракатлар каби кўрсаткичлар ҳам киради.
Тўлов балансидаги мувозанат. Агар бир неча йиллар давомида валюта курси барқарор бўлиб қолса ва автоном кредитлар ва дебетлар қиймати тенг бўлса (товарлар ва хизматларнинг йиллик савдоси умумий балансда бўлса) тўлов баланси мувозанатда бўлади. Бироқ, агар бу нарсалар ҳукуматдан ишсизлик ёки ундан юқори нархларни келтириб чиқарадиган, иқтисодий ўсишни қурбон қиладиган ёки савдо тўсиқларини ўрнатадиган чораларни (масалан, import таърифлари ва import квоталари) жорий етишни талаб қилса, мувозанат мавжуд бўлмайди.