Olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma Obidalar uz

olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma
  
Obidalar.uz
 
79 
Abulqosim Eshon madrasasi 
 
Abulqosim Eshon madrasasi o‗z 
nomidan ham ma‘lumki, Abulqosim eshon 
tomonidan bunyod etilgan. 
Abulqosim eshon ibn Eshonto‗raxon (?-
1892) – din arbobi, Toshkentning mashhur 
eshonlaridan bo‗lgan. Toshkentda tug‗ilgan. 
Otasi Eshonto‗raxon nafaqat Toshkent, balki 
butun Qo‗qon xonligi hududida katta nufuzga 
ega 
bo‗lgan. 
Rus 
tadqiqotchilari 
(V.N.Nalivkin, N.Likoshin, N.P.Ostroumov 
va boshqalar) Abulqosim eshon zamonasining aqlli, zukko, bilimli insonlaridan biri 
ekanligini e‘tirof etishgan. Abulqosim eshon o‗z mablag‗iga madrasa bunyod etgan.
Me‘moriy obida Beshyog‗och dahasida 1850-yilda qurdirilgan. Binoning eng 
eski qismi – xonaqohi Mo‗yi Muborak Abulqosimning otasi Eshonto‗raxon tomonidan 
1820-yil bunyod etilgan. 
Inshoot mang‗itlar sulolasi davrida qurilgan so‗nggi o‗rta asrlarning noyob 
yodgorligi hisoblanadi. 
Me‘moriy obidaning qurilishida chorsu pishiq g‗ishtidan, loy, koshin va shunga 
o‗xshash mahsulotlardan keng foydalanilgan. 
Madrasani bezashda asosiy e‘tibor bosh tarziga qaratilgan. U chorsu pishiq 
g‗ishtidan ikki qavatli qilib, sharqqa qaratib qurilgan. Bosh tarzining o‗rta qismida 
madrasa devori sirtidan 1,82 m bo‗rttirib chiqarib, balandligi 16 metrli peshtoq 
ishlangan. Uning ikki yonida guldasta minora qad ko‗tarib, ularning tepa qismida 
XVI-XVII asrga xos mezana bor. Peshtoqning old va yon tomonlari (to dahana 
asosigacha) va devorning kungurador qismi chorsu pishiq g‗ishtdan tekis qilib 
ishlangan. Uning yuqori qismi esa sharafa hamda kitoba bilan bezatilgan. 
Me‘moriy obida o‗zida Sharq me‘morchiligi an‘analarini namoyon qilgan va 
―Chor‖ uslubida bunyod etilgan. 
Madrasa o‗sha davrda qurilgan boshqa madarasalardan o‗zining me‘moriy 
yechimi bilan ajralib turgan.
Abulqosim Eshon madrasasi 1919-yilda barcha diniy tashkilotlar qatorida 
yopilgan. Madrasa oldidagi hovuz va uning o‗ng tomonidagi hammom 1940-yilda 
chap tarafidagi ustunli masjid buzilgan. Bugungi holatiga 1982-1987-yillarda olib 
borilgan ta‘mirlash ishlari natijasida shakllangan. Hozirda madrasa muqaddas 
qadamjolarimizdan biri hisoblanadi.
Abulqosim Eshon madrasasiga mustaqillik yillarida hukumatimiz qolaversa, 
Xalqaro tashkilotlar tomonidan munosib ravishda e‘tibor qaratilmoqda. Madrasada 
tarixchi-arxeologlar, arxitektorlar tadqiqot ishlari olib borishdi va u haqida bir qancha 
ilmiy maqolalar, ilmiy ishlar yozildi. Hozirda madrasa davlat himoyasiga olingan 
tarixiy-moddiy yodgorlik hisoblanadi. 

---