Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Birinchi guruh likvid mablagʻlarga:

• 
  pul mablagʻlari, jumladan hisob - kitob varagʻi;
  
• 
  valyuta hisob varagʻidagi;
  
• 
  boshqa hisob varaqlardagi va kassadagi pul mablagʻlari kiradi.
  

Ikkinchi guruh likvid mablagʻlariga tez pulga aylanadigan talablar (bu talablarning muddati odatda 3 oydan oshmasligi lozim):

• 
  ishonchli debitorlar va koʻrsatilgan xizmatlar boʻyicha hisob - kitoblar;
  
• 
  muddati 3 oygacha boʻlgan avans toʻlovlar;
  
• 
  budjet bilan hisob - kitoblar;
  
• 
  korxonalar bilan qisqa muddatli xarakterga ega boʻlgan boshqa operatsiyalar;
  
• 
  ishchi - xizmatchilar bilan hisoblashishlar;
  
  • 
    ta’sischilar hamda boshqa debitorlar bilan hisob-kitoblar.
    

Ikkinchi guruh likvid mablagʻlarning aksariyat qismini yaqin 3 oy ichida toʻlanish lozim boʻlgan debitorlar tashkil qiladi. Shuning uchun kredit berishda bu likvid aktivlarning haqiqatda 3 oy ichida pulga aylanish ehtimolini chuqur tahlil qilish lozim.

• 
  3 oy da toʻlanishi lozim boʻlgan veksellar;
  
• 
  xorijiy korxonalar bilan hisob - kitoblar;
  

Uchinchi guruh likvid mablagʻlariga tez sotiladigan tovar moddiy qimmatliklarining zahiralari boʻyicha talablari kiradi:

• 
  ishlab - chiqarish zaxiralari va kelgusi davr xarajatlari;
  
• 
  tugallanmagan ishlab chiqarish;
  
• 
  tayyor mahsulot;
  
• 
  tovarlar;
  
• 
  boshqa zaxiralar va xarajatlar kiradi. Qisqa muddatli majburiyatlarni aniqlashda:
  

1. 
   oʻzgartirishlar kiritmasdan quyidagi koʻrsatkichlar olinadi:
   

• 
  qisqa muddatli qarzlar;
  
• 
  qisqa muddatli kreditlar;
  
• 
  buyurtmachilardan tushgan avanslar; Kreditorlar:
  
• 
  mol yetkazib beruvchilar oldidagi qarzlar;
  
• 
  budjetga qarzlar;
  
• 
  ish haqi boʻyicha qarzlar;
  
• 
  ijtimoiy sugʻurta va ta’minot boʻyicha qarz;
  
• 
  mulk va shaxsiy sugʻurtalash boʻyicha qarz;
  
• 
  budjetdan tashqari toʻlovlar boʻyicha qarz;
  
• 
  shoʻba korxonalar boʻyicha qarzlar;
  
• 
  uyushma korxonalar boʻyicha qarzlar;
  
• 
  boshqa kreditorlar;
  

2. 
   oʻzgartirishlar kiritilib quyidagi koʻrsatkichlar olinadi (yaqin uch oy muddatga):
   

• 
  uzoq muddatli qarzlar;
  
• 
  uzoq muddatli kreditlar.
  

Uchinchi guruh likvid mablagʻlarini tahlil qilganda, tovar – mod- diy boyliklarning haqiqatda ishlab chiqarish uchun zarurligiga e’tibor berish lozim. Kreditga layoqatlilik koʻrsatkichlarini hisobga olganda aylanma aktivlar tarkibiga:

• 
  korxona omborida turib qolgan, ishlab chiqarish uchun zoʻr boʻlmagan tovar moddiy boyliklar;
  
• 
  ishlab chiqarishdan olib tashlangan tovarlar;
  
• 
  talab boʻlmagan,sifatsiz tovar - boyliklar;
  
• 
  qiyin sotiladigan tovarlar va boshqalar qoʻshilmasligi kerak. Agar mijozning likvid aktivlari uning qisqa muddatli majburiyat-
  

laridan ikki barobar va undan ortiq, boʻlsa, mijoz moliyaviy jihatdan barqaror hisoblanadi.
Mijoz balansi va boshqa moliyaviy hujjatlarga asosan kreditga loyoqatlilik koʻrsatkichlari aniqlanadi.
Likvidlilik koeffitsiyenti (Kl) quyidagicha hisoblanadi: