Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2023-yil " 13 "yanvardagi

Suv bugʻlanishi-asosiy issiqxona gazi boʻlib, tabiiy issiqxona samarasining 
60% dan ortigʻiga javobgardir. Uning antropogen kengayishi hozircha atmosfera 
konsentratsiyasida qayd qilinmagan. Boshqa omillar sababli yer haroratining 
ortishi amtmosfearada suv bugʻlanishi konsentratsiyasini oʻsishiga va issiqxona 
samarasining kuchayishiga olib keladigan okean osti bugʻlanishini kuchaytiradi. 
Boshqa tomondan, atmosferada bulut Yerga energiya tushishini kamaytiradigan va 
issiqxxona samarasini pasaytirishga muvofiqlashgan toʻgʻridan toʻgʻri quyosh 
nurining tushishini aks ettiradi.

---

19 
Karbonat angidrid gazi-issiqxona gazlari orasida anchagina tanilgan. CO
2 
ning tabiiy manbalari inson organizmi faoliyati, vulqon chiqindilaridir. Antropogen 
manbalar organik yonilgʻining yonishi (oʻrmon yongʻinlarini qoʻshganda), 
shuningdek, bir qator ishlab chiqarish jarayonlari (masalan, oyna, sement ishlab 
chiqarish) kiradi. Karbonat angidrid gazi koʻplab tadqiqotchilarning fikricha, 
“issiqxona samarasi”ni ta’sirida global isishda eng asosiy javobgaridir. CO
2
konsentratsiyasi industriya sanoatlashuvida ikki asr ichida 30%dan oshdi va dunyo 
miqyosining oʻrtacha darajasi oʻzgarishi bilan oʻzaro bogʻliq.
Metan-issiqxona gazining ikkilamchi turi. Toshkoʻmir va tabiiy gazining 
ishlab chiqilishida sirqib oqishi, quvur oʻtkazgichlar, biomassaning yonishilarda, 
toʻkish joylarida (biogazning tarkibiy qismiga oʻxshash), shuningdek, qishloq 
xoʻjaligida (chorvachilik, sholikorlikda) va boshqalarda ajarlib chiqadi. Chorva 
mollarini boqishda, oʻgʻitlashda, koʻmir yoqishda va boshqa manbalar yiliga 250 
million tonna metan chiqishiga olib keladi. Atmosferada metan miqdori unchalik 
katta emas, lekin uning issiqxona samarasi yoki global isish potensiali CO
2 
ga 
nisbatan 21-marta kuchli. 
Azotning oksidi-issiqxona gazining uchlamchi turi: uning ta’siri CO
2 
ga 
nisbatan 310 marotaba kuchli, lekin u atmosferada uncha katta boʻlmagan 
miqdorda mavjud. Atmosferada hayvonlar va oʻsimliklar, shuningdek, mineral 
oʻgʻitlar solishda va ishlab chiqarish, kimyoviy ishlab chiqarish ishlaridagi hayot 
faoliyati natijalarida koʻrinadi.