Ona tili va bolalar adabiyoti

SODDA GAP 
352-mashq. O‘qing. Matndagi gaplarni tuzilish jihatdan (sodda va qo‘shma 
gap) tahlil qiling. Sodda gaplarni ko‘chirib yozing. Sodda gapning qo‘shma 
gapdan farqini ayting. 
Urush vaqti edi. Biz Turkiston tizma tog‘ining etagida, shahardan 
yigirma besh chaqirim naridagi kichkina qishloqda turar edik. Harbiy 
xizmatdagi akamning xotini qish kunlarida qattiq betob bo‘lib qoldi-yu, 
shahardan oyimni chaqirib keling, deb iltimos qildi. 
U vaqtlarda mashina juda kam, ot-ulov xo‘jalik ishi bilan band edi. 
Men piyoda yo‘lga chiqdim. Yog‘ib turgan qor pardasi ostida uch-to‘rt 
g‘amgin chordevorlar ko‘rindi. Ulardan narida qurib qolgan bir hovuz 
ham bor. Shunga yetsam, yo‘lning yarmi qoladi.
Atrof biyday dala. Bir vaqt yo‘lning chap tomonida qandaydir sharpa 
sezganday bo‘ldim. Durustroq qarasam, mendan yuz qadamcha narida 
ikkita kulrang jonivor turibdi. Men avval ularni it deb o‘yladim. Shu 
atrofda yoyilib yurgan qo‘y qo‘rasi bordir deb, yon-verimga alangladim. 

---

169 
Lekin ko‘z ilg‘aydigan joyda bironta qo‘y yoki poda ko‘rinmas edi. Biri 
cho‘nqayib olgan, ikkinchisi tikka turgan va meni sergaklanib kuzata-
yotgan haligi kulrang jonivorlar it emas edi. Men ularning bo‘ri ekan-
ligini tushundim-u, etim junjikib ketdi. Bir lahza o‘zimni yo‘qotib qo‘y-
dim. Keyin sal hushimni yig‘ishtirib qarasam, oyoqlarim go‘yo o‘z-
o‘zidan yurib ketyapti. To‘xtashga ham, jadallashga ham, avzoyimni 
o‘zgartirishga ham jur’at yo‘q. To‘g‘riga qarab avvalgiday yurib ket-
yapman-u, butun vujudim bilan bo‘rilar tomonga quloq solaman. Menga 
qarab kelishsa, shitiri eshitiladi-ku, deyman. 
Kishining qo‘rqqanini sezsa, jur’atsiz kuchuk ham hujum qiladi, men 
buni yaxshi bilardim. Shuning uchun yuragim vahimadan uvushib keta-
yotgan bo‘lsa ham, boyagiday shoshilmay, bo‘rilarni ko‘rmaganday bir 
maromda yurib borardim. (P. Qodirov)