O’qo’v qo’llanma Oliy o’quv yurtlararo ilmiy-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumi tomonidan nashr etishga tavsiya qilingan

Xususiy jarayonlar o’z navbatida texnologik operatsiyalarga bo’linadi.
Texnologiya operatsiyalar deb ishlab chiqarishning bir ob’ekti - detal va uzel, buyum ustidan bir yoki bir necha ishchilarni bir ish joyida bajarayotgan ishlab chiqarish jarayonlarning bir qismiga aytiladi. Texnologiya jarayonlar bilan bir qatorda ayrim korxonalarda tabiiy jarayonlar ham amalga oshiriladi. Bunda inson ishtirokisiz, lekin uning nazoratida tabiiy kuchlar ta’sirida, masalan vino, pivo ichimligini achitish, xamirni achitish, issiq buyumlarni ochiq havoda sovutish, yog’ochlarni tabiiy quritish, metall buyumlarni emirilishi va boshqalar.
Texnologik jarayonlar va tabiiy jarayonlar birgalikda mahsulot ishlab chiqarishning texnologik jarayonini tashkil etadi.
Har qanday korxona o’z xolicha ishlab chiqarish kuchlarini bir butun ishlab
chiqarish jarayonida bargalikda amal qilishini nazarda tutadi. SHuning natijasida yangi qiymat paydo bo’ladi (quyidagi chizmaga qarang).
Yangi qiymatni yaratish korxona aktivlarini ma’lum xil qismlari qiymatini, ularni emirilishiga yarasha asta-sekin pirovard mahsulot qiymatiga qo’shilib borishi bilan amalga oshiriladi. Yangi mahsulot qiymatini yaratish quyidagilarga bog’liq bo’ladi:

• korxonada amalga oshiriladigan jarayonlarga;

• shu korxona ishlatadigan xom ashyo, materiallar, komplekt buyumlar va xizmatlarga;
• korxonaning mehnat resurslariga (ishchi xizmatchilar sifatiga);
• har bir ishlab chiqarish jarayoni bosqichlarida ishlatiladigan texnologiyalarga;
• korxona infra tuzilmasiga.

9-chizma

Korxona infratuzilmasi
Yagona ishlab chiqarish jarayoni
Korxonaning mehnat resurslari
Dastlabki xom ashyo, materiallar, komplekt buyumlari va tashqaridan olingan xizmatlar
Ishlab chiqarishni tayyorlash	Mahsulot ishlab chiqarish	Mahsulotni sotish	Marke-ting va reklama	Mahsulot sotilgandan keyingi xizmatlar

Korxonada mahsulot qiymatini yaratish bosqichlari
SHunday qilib xususan yangi qiymat korxonada ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirish mobaynida tarkib topib boradi. Demak, ishlab chiqarish jarayonlarining