O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"
Download 1.18 Mb. Pdf ko'rish
|
A.Qurbonov O`UM Аруз вазни 4
- Bu sahifa navigatsiya:
- 9-мавзу: Hazaj bahri va uning vaznlari Режа: 1. Ҳазаж баҳрининг мусамман вазнлари.
- 1. Hazaji musammani solim.
- Fuzuliy
- Hazaji musammani axrab.
|
Alisher Navoiy. Layli va Majnun
Eslatma: Mazkur to’rt vazn (hazaji musammani axrabi maqbuzi mahzuf, hazaji musaddasi axrabi maqbuzi maqsur, hazaji musaddasi axrami ashtari mahzuf hamda hazaji musaddasi axrami ashtari maqsur) bir-biriga yaqin bo’lganligi uchun bir asar doirasida baravar qo’llanaveradi. Keltirilgan misollardan ham ko’rinib turibdiki, «Layli va Majnun» dostonida har to’rt vaznni ham uchratish mumkin. 9-мавзу: Hazaj bahri va uning vaznlari Режа: 1. Ҳазаж баҳрининг мусамман вазнлари. 36 2. Ҳазажи мусаммани солим. 3. Ҳазажи мусаммани ахраб ва бошқа вазнлар. Hazaj bahri musamman (sakkizlik) vaznlaridan quyidagilar o’zbek adabiyoti tarixida ko’p qo’llangan: 1. Hazaji musammani solim. Mazkur vaznning to’rtala rukni ham «mafoiylun»ning solim (V – – – ) ko’rinishidan iborat: mafoiylun mafoiylun mafoiylun mafoiylun V – – – // V – – – // V – – – // V – – – Masalan: Xa–zon yaf–ro:–g’i yang–lig’ gul yu–zing haj–ri:–da sar–g’ar–dim, Ko’–rib rah–m^ay–la–gil, ey lo:–la ruh, bu: cheh–ra–i: zar–dim. V – – – // V – – – // V – – – // V – – – mafoiylun mafoiylun mafoiylun mafoiylun solim solim solim solim Bobur Yoki: Shi–fo:–yi: vas–l. qad–rin haj–r^i–la: be:–mo:–r^o’–lan–dan so’r, Zu–lo:–li: zav–q.–shav–qin tash–na–i: diy–do:–r^o’–lan–dan so’r, V – – – // V – – – // V – – – // V – – – mafoiylun mafoiylun mafoiylun mafoiylun solim solim solim solim Fuzuliy «Hazaji musammani solim» vazni o’zbek adabiyotidagi eng sevimli vaznlardan biridir. Ko’p qo’llanishi nuqtai nazaridan u o’zbek adabiyotida faqat «ramali musammani mahzuf» vaznidan keyin turadi, xolos. 2. Hazaji musammani axrab. Mazkur vaznning birinchi va uchinchi ruknlari «mafoiylun»ning «axrab» (– – V // maf’uvlu), ikkinchi va to’rtinchi ruknlari esa solim (V – – –) ko’rinishidan iborat bo’ladi: maf’uvlu mafoiylun maf’uvlu mafoiylun – – V // V – – – // – – V // V – – – Masalan: Sho’x ik–ki g’i–zo:–ling–ni: noz uy–qu–si–din uy–g’at, To: uy–qu–la–ri: ket–sun, gul–zor i–chi–da: o’y–nat. – – V// – – – // – – – V//V – – – maf’uvlu mafoiylun maf’uvlu mafoiylun axrab solim axrab solim Navoiy Yoki: Kul–bam sa–ri jo:–no:–nim kel–mas–mu e–kin o:–yo:, Haj–ri:–da yo–mon ho:–lim bil–mas–mu e–kin o:–yo:. |
