O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

11-мавзу. «Foilotun» (–V– –) rukni va uning
zihoflari. Ramal bahri vaznlari 
Режа: 
1. «Foilotun» (–V– –) rukni va uning zihoflari. 
2. Рамал баҳрининг мусаддас вазнлари. 
3. Рамали мусаддаси маҳзуф ва бошқа вазнлар. 
«Foilotun» rukni hammasi bo’lib o’n xil zihof – o’zgarishga uchraydi, buning 
natijasida uning o’n besh far’iy ko’rinishi yuzaga keladi. Ular quyidagilar: 
1) foiliyyon. «Foilotun»dagi (–V– –) oxirgi «tun» cho’ziq bo’g’inning «ton» 
o’ta cho’ziq bo’g’inga aylanishidan hosil bo’ladi:–V– ~. Yuzaga kelgan «foiloton» 
vazn jihatidan u bilan bir xil bo’lgan «foiliyyon» bilan almashtiriladi. Rukndagi bu 
o’zgarish «tasbig’», «tasbig’» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn esa 
«musabbag’» deyiladi; 
2) failotun. «Foilotun»dagi (–V– –) birinchi «fo» cho’ziq bo’g’inning «fa» 
qisqa bo’g’inga aylanishidan hosil bo’ladi: VV– –. Rukndagi bu o’zgarish «xabn», 
«xabn» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn esa «maxbun» deyiladi; 
3) failiyyon. «Failotun»dagi (VV– –) oxirgi «tun» cho’ziq bo’g’inning «ton» 
o’ta cho’ziq bo’g’inga aylanishidan hosil bo’ladi: –V–~. Yuzaga kelgan «failoton» 
vazn jihatidan u bilan teng bo’lgan «failiyyon» bilan almashtiriladi. Rukndagi bu 
o’zgarish «tasbig’», «tasbig’» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn esa 
1
Ilgari ta’kidlanganidek, oxirgi ruknda «mafoiylun»ning «mahzuf» (V 
— — // fauvlun) va «maqsur» (V — 
~
// 
mafoiyl) zixoflari almashinib kelishi mumkin. Agar maqsur bo’lsa, mustazodning vazni «hazaji musammani axrabi 
makfufi maqsur» bo’ladi. 

---

 
40 
«musabbag’» deyiladi. Ammo u solim rukn «foilotun»dan emas, balki maxbun rukn 
«failotun»dan hosil bo’lganligi uchun musabbag’li maxbun ma’nosida «maxbuni