O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

Alisher Navoiy. Farhod va Shirin 
Eslatma: mazkur ikki vazn bir-biriga yaqin bo’lganligidan (farq faqat oxirgi 
bo’g’inning cho’ziq yoki o’ta cho’ziq ekanligida) bir asar doirasida baravar 
qo’llanaveradi. Keltirilgan misollardan ham ko’rinib turibdiki, «Farhod va SHirin» 
dostonida har ikkala vaznni ham uchratish mumkin. 
3. Hazaji musaddasi axrabi maqbuzi mahzuf. Mazkur vaznning birinchi rukni 
«mafoiylun»ning axrab (maf’uvlu // – – V), ikkinchi rukni maqbuz (mafoilun // V – 
V –), uchinchi rukni esa mahzuf (fauvlun // V – –) ko’rinishidan iborat: 
maf’uvlu 
mafoilun 
fauvlun 
– – V // 
V – V – // 
V – – 

---

 
35 
Masalan: 
Mun–doq de–di no:–qi–li: ma–o:–ni:, 
Qil–g’och bu ba–di:–’a so’z ba–yo:–ni:. 
– – V // V – V – // V – – 
maf’uvlu mafoilun fauvlun 
axrab maqbuz mahzuf 
Alisher Navoiy. Layli va Majnun 
4. Hazaji musaddasi axrabi maqbuzi maqsur. Mazkur vaznning avvalgi 
vazndan farqi shundaki, bu vaznning uchinchi rukni «mafoiylun»ning mahzuf emas, 
maqsur (mafoiyl // V–~) ko’rinishi bo’ladi:
maf’uvlu 
mafoilun 
mafoiyl 
– – V // 
V – V – // 
V – ~ 
Masalan: 
Kim qoch–ti chu ul ra–mi:–da pay–vand, 
Ul tun u–yi–din ra–mi:–da mo:–nand. 
– – V//V – V – // V – ~ 
maf’uvlu mafoilun mafoiyl 
axrab maqbuz maqsur 
Alisher Navoiy. Layli va Majnun 
5. Hazaji musaddasi axrami ashtari mahzuf yoki maqsur: Mazkur vaznning 
birinchi rukni «mafoiylun»ning axram (maf’uvlun // – – – ), ikkinchi rukni ashtar 
(foilun // – V –), uchinchi rukni esa mahzuf yoki maqsur (fauvlun // V – –, mafoiyl // 
V – ~) ko’rinishidan iborat bo’ladi: 
maf’uvlun 
foilun 
fauvlun yoki mafoiyl 
– – – // 
– V – // 
V – – yoki V – ~ 
Masalan:
«Lay–li:, Lay–li:» de–bon che–kib un, 
El deb: «Maj–nun–du–r^ush–bu Maj–nun». 
– – – // – V – // V – ~ 
maf’uvlun foilun mafoiyl 
axram ashtar maqsur