О=сил ва ларга хос рангли реакциялар

2- t a j r i b a. Kraxmalning fermentatlar   va   kislotalar ta'sirida 

gidrolizlanishi. 

3  ta  probirkaga  kraxmalning  0,3%  li  NaCl  eritmasidagi  1%  li  eritmasidan  10 

tomchidan quyib, birinchisiga 10 marta suyultirilgan so'lakdan 5 tomchi, ikkinchisiga 

10%  li  xlorid  kislota  eritmasidan  5  tomchi,  uchinchi  probirkaga  5  tomchi  suv 

(kontrol) quyib uchala probirka 38° li suv hammomida  10 minut davomida isitiladi. 

Ko'rsatilgan vaqt o'tgandan keyin probirkalardagi suyukliklarni 2 ga bo'lib, bir qismi 

bilan  kraxmalga  yod  ta'sir  ettirish,  ikkinchi  qismi  bilan  Trommer  reaksiyalari  qilib 

ko'riladi. Tajribalarning natijalari jadval (11-jadval) ko'rinishida qayd etiladi. 

 

11-jadval 

Kraxmalning anorganik va biologik katalizator ta'sirida gidrolizlanishi 

№ 

Substrat 

Katali-

zator 

Tempera-

tura 

Kraxmalning 

yod bilan 

reaksiyasi 

 

Trommer 

reaksiyasi 

Xulosa 

 

 

 

 

 

 

 

katalizator 

Dekstrinlar 

---

 

46 

24.VITAMINLAR 

 

Vitaminlar (darmondorilar) barcha tirik organizmlarning hayot faoliyati uchun 

zarur  bo'lgan  pastmolekulyar  biologik  aktiv  moddalardir.  Vitaminlar  1880  yilda  rus 

olimi N. I. Lunin  tomonidan kashf etilgan. 

1911  yilda  polyak  olimi  Kazimir  Funk  tomonidan  vitaminlarning  ximiyaviy 

tarkibida azot elementi borligi aniqlangan. Vitamin deb nom berilishiga sabab (vitos 

— latincha hayot degani), «amin» tarkibida azot tutuvchi ximiyaviy birikma borligini 

bildiradi,  ya'ni  vitamin  «hayot  omili»  degan  ma'noni  anglatadi.  Ammo  hamma 

vitaminlar  ham  azot  elementini  tutavermaydi,  ya'ni  o'z  tarkibida  azot  tutmagan 

vitaminlar  ham  mavjud.  Masalan,  askorbin  kislota  hech  qanday  azot  elementini 

tutmaydi, shunga qaramasdan u ham vitamin hisoblanadi.  

Vitaminlar har xil ximiyaviy tuzilishga ega bo'lib, oziq-ovqat mahsulotlarining 

tarkibiy  qismini  tashkil  etadi.  Oziq  moddalarning  tarkibida  vitaminlarning 

yetishmasligi natijasida organizmlarda moddalar almashinuvi jarayoni buziladi.