Oxirgi indd

Таянч атама ва иборалар

Миллий ғоя, миллий мафкура, мустақилликнинг миллий маънавий асослари, миллий урф одатлар, миллий маънавий мерос, қадриятлар, мақсад ва мўлжаллар.

Ўз-ўзини назорат қилишга оид саволлар

1. 
   «Миллий ғоя» тушунчасига қандай таъриф берил- ган?
   
2. 
   «Миллий ғоя ва мафкуралар тарихи» фанининг предмети нимани ўргатади?
   
3. 
   «Миллий ғоя ва мафкуралар тарихи» фанининг вазифасини айтинг?
   
4. 
   Мафкуравий, ғоявий ва информацион курашлар деганда нимани тушунасиз?
   
5. 
   Миллий-маънавий мерос нима
   

2. МАВзУ: ҒОЯ ВА МАФКУРАЛАР

эВОЛюцИЯсИ


Режа:

1. 
   Инсоният эволюциясининг мафкуралар эво- люцияси билан боғлиқлиги
   
2. 
   Турли даврлардаги мафкураларнинг кўри- нишлари
   
3. 
   ХХ аср: мустамлакачилик мафкураси
   

Инсоният эволюциясининг мафкуралар эволюцияси билан боғлиқлиги

Инсоният тарихида кишиларнинг интилишлари ва ҳаётий мўлжалларини ўзида мужассамлаштира- диган, уларни амалга оширишга, кўзланган мақсад- муддаоларга эришишга сафарбар этадиган мафкура жамиятлар ҳаётининг узвий қисми ҳисобланади. Шу маънода инсоният эволюцияси мафкуралар эволюци- яси билан узвий боғлиқдир.
Инсоният ривожланиш тарихининг ҳамма замонла- рида улар томонидан маълум бир мақасадлар сари ин- тилиши туфайли натижаларга эришилган. Ҳар қандай натижаларга эришиш учун кишиларда тўпланган би- лим ва малакалар, уларни маълум бир ғоялар атрофида бирлашишига хизмат қилган. Ғоялар тизимининг бир мақсадга айланиши уша жамиятларнинг дастури сифа- тида мафкурага айланганини кўриш мумкин.
Масалан, қадимий динлардан деб қаралувчи Зар- душтийлик таълимотида беҳуда қон тўкувчи қурбонликлар, ҳарбий тўқнашувлар, босқинчилик урушларини қоралаб, ўтроқ, осойишта ҳаёт кечи- ришга, меҳнатга, деҳқончилик, чорвачилик билан шуғулланишга даъват этилади. Моддий ҳаётни яхши- лашга уриниш, ёвузликка қарши кураш, қўриқ ер очиб,
уни боғу роғга айлантирган одам илоҳиёт раҳматига учраши. Аксинча, боғлар, экинзорларни, суғориш ин- шоотларини бузганлар катта гуноҳга қолиши. Ин- сонларга тинч-тотув яшаш, ҳалол меҳнат қилишни ўргатиш масаласи туради.
Гарчи бу дин 7 асрга келиб ўз ўрнини ислом дини- га бўшатиб берган бўлсада ундаги ғоялар инсонларда тинч-тотув яшаш, меҳнат қилиш ва моддий ҳаётни яхшилаш каби ғояларнинг мақсад сифатида шаклла- нишига хизмат қилди. Айнан ғояларнинг мақсад сифа- тида бирлашиши мафкураларнинг намоён бўлишини англатади дейиш мумкин.
Ҳар қандай мафкура жамият, унинг тузилиши, ри- вожланиш йўллари ҳақидаги муайян билимлар, улар- нинг асосида шаклланадиган баҳолар ва мақсадлар ти- зими сифатида чиқади. Бундай билимлар, баҳолар ва мақсадлар тизими бўлмаса, кишиларда ижтимоий жа- раёнларнинг моҳиятини англаш имконияти бўлмайди, давлат, жамият ўз тараққиёт йўлини йўқотиб қўяди².