' I и.1ккидан ташқари ҳеч кандай кенгайган ёки торайган маъноси
I «рммупикацияга киритувчи гилдаўз ўрнига эга эмас.
< )сқ сўзидаги лексик маъно кенгайиши огиз сўзида ҳам кечган.
Н>'юIн у ўхшатиш орқали ҳосила маъно юзага келишига жуда яқин
I \ ради, яъни у метафора деб адаштирилиши мумкин. Шунинг учун
( > , \ шзов ўрапинг огзи, тандирнинг огзи, горнинг огзи, шиишнинг
. . .7/, қопнинг огзи каби бирикмалардаги огиз сўзининг ҳосила
маьполари ўхшатиш оркали юзага келган, яъни метафора содир
оумгап, деб кўрсатади.2 Мазкур бирикмаларнинг таркибидаги огиз
( ушпинг лексик маъноси шу сўзнинг генетик маъносидан ҳосил
оупган ҳосила маъно - буни инкор этиб бўлмайди. Аммо ҳар бир
• шрикмадаги оғиз сўзи ўхшатиш орқали ҳосил бўлган алоҳида
чоснла маъноларга эга деб бўлмайди. Эҳтимол, ўша бирикмалар-
;11 и оғиз сўзининг ҳосила маъноси ўхшатиш орқали аввал юзага
колгандир. Кейин огиз сўзи ҳосила маъноси билан бошқа бирик-
маларда қўлланиб кетавергандир. Ҳосила маъно ‘нарса ичидаги
кичик бўшлиқниш ташки бўшлиқ билан туташувчи жой’ни
лнглатар эди. Юкорида келгирилган барча бирикмаларда ҳам огиз
сўзи шу лексик маънони ифода этади. Яъни огиз сўзи ҳар бир
бирикмада алоҳидадан ҳосила маъно юзага келтирган эмас. Гарчи,
огиз сўзи мазкур бирикмаларда ифода этган референтлар бир-
биридан фарқ қилувчи ўзига хос кўринишда бўлса ҳам, улар асосий
белгиси - бажариш вазифасига кўра бир хил. Референтлар мана шу
асосий белгисига кўра сўзнинг маълум лексик маъноси билан
ифода этилади. Асосий белгиси бир хил реферснтлар умумлашган
ҳолда сўзнинг маълум бир лексик маъносида ифодаланади. Чунки
сўзнинг лексик маъноси, одатда, умумлашган бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
