O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЕВРОПА 
ИҚТИСОДИЙ 
ҲАМЖАМИЯТИ (ЕИҲ) — минтақавий 
интеграция ташкилотларидан бири. 1957 
й.да Рим шартномасига кўра тузилган, 
баъзида «Умумий бозор» деб ҳам атал-
ган. Дастлаб Европадаги 6 мамлакат 
(Франция, Германия, Италия, Бельгия, 
Нидерландия, Люксембург) ташкилот 
аъзоси бўлган, кейин Буюк Британия, Да-
ния, Ирландия (1973 й.дан), Греция (1981 
й.дан), Испания, Португалия (1986 й.дан) 
қўшилган. ЕИҲ қитъада — иқтисодий 
тараққиёт даражасини кўтариш йўли б-н 
ягона иқтисодий маконни вужудга кел-
тиришга хизмат қилди. 1993 й. Европа 
Иттифоқига таркибий қисм бўлиб кирди. 
ЕВРОПА КЕНГАШИ (ЕК) - Ев-
ропа давлатларининг ҳар томонлама 
ҳамкорлик қилишига кўмаклашувчи 
халқаро ташкилот. 1949 й. таъсис этил-

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
13
ган. ЕК нинг мақсади: аъзо мамлакат-
лар ўртасида яқин алоқаларни таъмин-
лаш; Европанинг демократик ва хавф-
сиз маконга айланишига, плюралистик 
демократияни ва инсон ҳуқуқларини 
мустаҳкамлашга, европача ўзини ўзи 
англаш ва маданий бир хилликни ривож-
лантиришга ёрдам бериш. Европадаги 40 
дан ортиқ давлат аъзо ҳисобланади. ЕКга 
аъзо бўлиб киришни истаган давлат муай-
ян талабларга жавоб бериши керак: унинг 
давлат муассасалари ва ҳуқуқий тузили-
ши демократиянинг асосий принципла-
рига, инсон ҳукукларига риоя этилишига 
мувофиқ бўлиши лозим, халқ вакилла-
ри эса эркин, тенг ва умумий сайловлар 
йўли б-н сайланиши керак. ЕКга қабул 
қилишда, жумладан, фикрни ифодалаш 
эркинлиги бўлиши, миллий озчиликлар 
ҳимояланиши, халқаро ҳуқуқ меъёрлари-
га риоя этилиши мезон ҳисобланади. ЕК 
аъзоси инсон ҳуқуқлари бўйича Европа 
конвенциясининг қатнашчиси бўлиши 
шарт.
ЕКнинг қуйидаги органлари бор: 1. Ва-
зирлар қўмитаси. 2. Парламент ассамбле-
яси. 3. Тармоқ вазирлари кенгаши. 4. Ко-
тибият. Вазирлар қўмитаси ЕКнинг олий 
органидир. У аъзо мамлакатлар ташқи 
ишлар вазирларидан ташкил топади ва 
ЕКнинг иш дастури юзасидан қарорлар 
қабул қилади, турли ҳукуматлараро 
ихтисослашган қўмиталар, тармоқ ва-
зирлар кенгашлари таклифлари бўйича 
қарорлар чиқаради, ЕК бюджетини қабул 
қилади ва инсон ҳуқуқлари бўйича Евро-
па комиссияси аъзоларини тайинлайди. 
Одатда, йилига 2 марта вазирлар дара-
жасида йиғилиш ўтказади. Парламент 
ассамблеяси миллий парламентлар де-
путатларидан ташкил топган депутатлар 
ва уларнинг ўринбосарларидан иборат. 
Ассамблея кун тартибида турган маса-
лаларни муҳокама қилади, тавсиялар 
ишлаб чиқади, конференция, коллоквиум 
ва очиқ парламент мажлисларини таш-
кил қилади. Бош котибни ва унинг ўрин-
босарини, инсон ҳуқуқлари бўйича Евро-
па суди судьяларини сайлайди. Котибият-
ни 5 и. муддатга сайланадиган Бош котиб 
бошқаради. ЕК органлари Страсбур ш.да 
(Франция) жойлашган.