O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd


Download 2.5 Mb.
Pdf ko'rish
bet196/308
Sana31.10.2023
Hajmi2.5 Mb.
#1736325
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   308
Bog'liq
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi - R harfi

РЕЦЕССИВЛИК (лот. recessus — 
чекиниш, олиб ташлаш) — гетерозигота, 
яъни 1 геннинг 2 та ҳар хил аллелига эга 
бўлган организмларда ген аллелларидан 
бирининг фенотипик намоён бўлмаслиги. 
Рецессив аллеллар ёзма кичик ҳарфлар: 
а, в, с ва б. б-н белгиланади. Рецессив 
аллел гомозигота (аа) ёки гемизигота 
(а) ҳолатга ўтганида фенотипик намоён 
бўлади (яна қ. Доминантлик).
РЕЦИДИВ 
(лот. recidivus — 
қайталанувчи, такрорланувчи) (тиббиёт-
да) — бирор касалликка учраган беморда 
мазкур касалликнинг кайталаниши. Ич 
терлама, паратифлар, вирусли гепатит-
ларда кузатилади. Бемор ўзини енгилроқ 
ҳис қила бошлаган ва касаллик аломат-
лари йўқола бораётган даврда касаллик 
қайтадан авж ола бошлайди. Беморнинг 
умумий аҳволи ёмонлашади. Юқумли 
касалликларга нисбатан олинса, пасая 
бошлаган гавда ҳароратининг қайтадан 
кўтарилиши Р. бошланишининг дарак-
чиси ҳисобланади. Одатда, Р. дастлабки 
касалликдан оғирроқ ўтади, чунки бе-
мор бетобликдан сўнг ҳали кучқувватини 
тўла тикламаган бўлади. Р. аломатлари 
пайдо бўлиши б-н врач бемор аҳволига 
мос келадиган режим тайин қилади ва 
қўшимча доридармон ва муолажалар бу-
юради. 
РЕЦИДИВИСТ (лот. recidivus — 
қайталанувчи, такрорланадиган) — ил-
гари судланиб, айнан шундай ёки ўхшаш 
жиноят содир этган шахс Р. Жамият учун 
хавфли бўлганлиги сабабли бирмунча 
оғир жиноий жавобгарликка тортила-
ди. Ўзбекистон Республикаси жиноят 
ҳуқуқида алоҳида хавфли Р.ни жавобгар-
ликка тортишнинг махсус тартиблари на-
зарда тутилган. Шахсни ўта хавфли Р. деб 
топишга фақат суд ҳаклидир. 
РЕЦИПИЕНТ (лот. recipients — олув-
чи, қабул қилувчи) — бошқа бирор орга-
низмдан кўчириб олинган аъзо, тўқима 
ёки ҳужайралар ўтказиладиган одам ёки 
ҳайвон. Даво (қон қуйиш, юрак ва б.ни 
кўчириб ўтказиш) аъзо ва ҳужайралар 
функцияларини экспериментал текши-
риш, баъзан косметика мақсадларида 
амалга оширилади. 

Download 2.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   308




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling