O’zbekiston respublikаsi oliy tа’lim fan va innovatsialar vаzirligi mirzo ulug’bek nomidаgi o’zbekiston milliy universiteti

Courroie so'zining bir nechta ma'nolari:
1) tor kamar, charm tasma (kiyim parchasi);
2) texnik vosita sifatida ishlatiladigan charm kamar harakat⁶⁸ "Le nouveau Petit Robert de la langue française" lug'ati mavjud ushbu so'zning quyidagi ma'nolari:
1) kamar (sumkalar);
2) kamar (kiyim parchasi);
3) haydovchi kamar, uzatish kamar (texnik)⁶⁹
Zamonaviy tilda "courroie" so’zi faqat bir nechta texnik ma’nolarda qo’llaniladi: haydovchi kamar; konveyer; kamar haydovchi⁷⁰. So’zning semantik evolyutsiyasi va maqolda qo’llanilgan kontekstning olingan rasmiga asoslanib, biz shunday xulosaga kelishimiz mumkin: kurroya uchun mumkin bo’lgan etimologik ma’no "pul saqlash joyi", "hamyon". Qiymati keyinchalik o’zgartirilganligi sababli "pulni saqlash" dan "pul kamari sumkasi" ga va keyinchalik "belbog'" (kiyim qismi) ma’nosiga o’tish, aksincha har bir narsadan, assotsiativ printsipga ko’ra, biz so’z ostida degan xulosaga kelishimiz mumkin.
O’rta asrlarda "courroie" shunga o’xshash narsani anglatadi "Kalita". "Kalita" so'zi o’z navbatida rus tiliga kirdi 10-asr atrofida. Uning ma'nosi "teri pul sumkasi", beldagi kamarga taqilgan⁷¹ "Courroie" so'zining etimologik ma'nosini tasdiqlash belgilangan "Dictionnaire de francais Littré" da, unda kommunikativ frazelogik birlik"Mieux vaut ami en voie que" denier en courroie" uning ma’nosiga izoh bilan birga paydo bo’ladi. Izohlarda berilgan maqolda courroie so‘zi ma’noli qo‘llanishi qayd etilgan kamar, hamyon shu kabi.
Hozirgi vaqtda maqol qisman asoslantirilgan: uning ikkinchi darajali til birligi sifatida ma’nosi ma’lum bo’lib qolmoqda, ammo inkor va kurroya komponentlarining etimologik ma'nosi har bir fransuzga ma’lum emas. Shu sababli, kommunikativ frazealogik birlik motivatsiyasi darajasi va undagi arxaizmlar va istorizmlarning mavjudligi o’rtasida to’g’ridan-to’g’ri bog’liqlikni ko’rish mumkin.
Gipotetik nuqtai nazardan, arxaizm mavjud bo’lgan maqol vaqt o’tishi bilan nafaqat ta’sirchan dalil xususiyatlarini yo’qotibgina qolmay, balki nutqda kam qo’llanilishi mumkin, bu lug’atlardagi belgilardan dalolat beradi. Masalan:
A goupil endormi rien ne cheut en la guele (1750);
Il vault mieux Dex prier que ses saincts (anc.) A goupil endormi rien ne cheut en la guele maqolining asl shaklida qo‘llanilishi uning ta’sirchan dalil vazifasini bajarishiga to‘sqinlik qiladi. Bu zamonaviy frantsuz tilida renard (tulki) so’zi bilan almashtirilgan va cheutere fe’lining tomber fe’li bilan almashtirilgan arxaizm goupilning mavjudligi bilan bog'liq.
Ayrim zamonaviy manbalarda eskirgan maqollarning ma’nosi izohlanadi yoki ayni paytda qo‘llanilayotgan varianti, tarkibiy va leksik oʻzgarishlarga uchradi. Masalan, kabi Il vault mieux Dex prier que ses saincts maqolining zamonaviy versiyasi (anc.) Mieux vaut prier Dieux que ses saints sifatida keltirilgan.
Shunday qilib, kommunikativ frazealogik birlikning to’g’ridan-to’g’ri va majoziy ma’nosi o’rtasidagi sinxron bog’liqlikning buzilishi maqolning argument sifatida samaradorligiga, xususan, argumentativ nutqda foydalanish chastotasiga ta’sir qiladi.

II bob bo’yicha xulosalar

O’rganilgan nazariy va amaliy materialni tahlil qilib, biz quyidagi xulosalarga keldik:
1. Potentsial so‘zlovchi inkor maqolda singib ketgan stereotipga o‘z munosabatini parafrazada qo‘llangan konstruksiya, shuningdek, kontekstdagi tashqi leksik elementlar orqali ifodalaydi.
2. S.Palma konseptsiyasida inkor ma‘noli maqollarga bir nechta yondashuvlar va ularni tekshirish usullari mavjud bo’lib, bizning fikrimizcha, ularni uch guruhga bo’lish mumkin:
1) tekshirishning ichki usullari: ikki omilning mos kelmasligini tan olish orqali stereotipni tekshirish;
2) tashqi tekshirish usullari: kontekstdagi leksik vositalar yordamida stereotipni tekshirish;
3) birlashtirilgan tekshirish usullari.
3. Tasdiqlovchi gapda ifodalangan maqolga nisbatan inkor ma’no kuchliroq argumentdir. Biroq, bu argumentni matnda tashqi vositalar bilan zaiflashtirish mumkin.
4. Inkor maqolda inkorni qabul qilish/qabul qilmaslik va unga o’rnatilgan stereotipni ishonchli/ishonchsiz deb qabul qilish o’rtasida bog’liqlik mavjud. Soning inkor ma’noli maqolda stereotipiga munosabati, unda ishlatiladigan salbiy konstruktsiyani idrok etish orqali ifodalangan quyidagi holatlar ajralib turadi:
1) maqoldagi stereotipning aks etishi inkor funksiyasi bilan to’liq bog‘liq bo‘ladi, chunki ular insonga ta‘sir ko‘rsatishning stereotip xususiatlarini ko‘rsatadi;
2) inkor maqolda rad etish qisman; ko’proq; to’liq shakillarda bo’lish mumkin.
5. Inkor maqol stereotipini tushunishda uni mutlaq haqiqat sifatida idrok etishda matnda so‘zlovchi tomonidan ilgari ifodalangan barcha turlari kuzatilmaydi (inkor maqol parafrastik transformasiyasiz va unu matnda kuchsizlantiruvchi so‘z bilan qo‘llaniladi).
6. Maqol – ona tilida so‘zlashuvchilarning dunyoqarashi va madaniyatida mustahkamlangan bilim natijasining aksi, ya’ni nafaqat lingvistik, balki falsafiy rejaning birligidir. Maqollardagi inkor – bu rad yetishga yemas, balki ma'lum bir ob'ekt (hodisa)ning xususiyatlarini va uning keyingi rivojlanishini tasdiqlashga qaratilgan falsafiy kategoriyadir.