O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti tarix

11.03.2023 yil
9-Mavzu: Muzey fondini saqlash.
HISOBOT
Fondlarni saqlash ishlari fond saqlov xonalarida, ekspozitsiyada, ashyoning muzey ichida va tashqarisida harakatlanishi davrida amalga oshiriladi. Fondlami saqlashni tashkil etish haqidagi qat’iy qoidalar umumdavlat me’yorlari bo‘yicha aniqlanadi va bunga barcha muzeylar amal qiladi. Lekin, har bir muzey fondi o ‘zining spetsifikasiga ega: u fondlaming strukturasi va tarkibida, ashyolaming miqdori hamda ulaming saqlanganlik darajasida, muzey binosi va fond xonalarining qurilishidagi o‘ziga xosliklarda namoyon bo‘ladi. Shuning uchun, asosiy me’yoriy hujjatlarga qo‘shimcha tarzda, muzeylarda ichki foydalanish uchun fondlami saqlash bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqiladi.
Zamonaviy muzeyshunoslikda “saqlash” deganda, eksponatlaming uzoq vaqt saqlanishi uchun sharoit yaratib berish, tushuniladi. Bunga eksponatlarning fizikaviy, kimyoviy va texnologik xususiyatlari inobatga olinadi. Darhaqiqat, ashyolarda doimiy tarzda eskirish jarayoni kuzatilishi tab’ly, uni to‘xtatib bo‘lmaydi, faqat bu jarayonni sekinlashtirish va minimumga keltirish mumkin, xolos. Ashyolarning saqlash sharoitini ta’minlash fond saqlovchilari va ta’mirlovchilar zimmasiga yuklanadi, ya’ni ular sharoit yaratishga javobgar shaxs hisoblanadilar.Fondlami saqlab qolish uchun zarar bo‘lgan shart-sharoit, maxsus saqlash tizimisamarali natija beradi. Shuning uchun har bir saqlov uchun ajratilgan alohida xonada, saqlash tartibi bir-biriga yaqin ashyolami joylashtirish lozim.
Kompleksli tizimda saqlashda esa, bir xonada turli materiallardan ishlangan ashyolar joylashtiriladi. Saqlashning kompleksli tizimi faqat xonalar kam bo‘lsa yoki ashyolar kam bo‘lganda qoilaniladi. Bu tizim ashyolaming joylashtirilishi, manbalaming tipiga, materialiga, mazmuniga, nima uchun moslashtirilganligiga qarab amalga oshiriladi. Ashyolarni joylashtirishda hajmli, inventar raqamiga ham e’tibor beriladi. Ular shkaf, stellaj, polka va boshqa moslamalarga bittadan yoki gumhlarga ajratib joylashtiriladi. Guruhlarga ajratilganlari o ‘ziga tegishli moslamalarga qo‘yiladi. Ya’ni, birlari planshetlarga tikiladi, boshqalari papkalarga, g‘iloflarga solinadi va hokazo. Ashyolar joylashtirilgan moslamalarga topografik ro‘yxat yoziladi. Arxeologik yodgorliklar alohida saqlash gumhlariga ajratiladi.