O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro davlat universiteti qo’lyozma huquqida qo`chqorova dilfuza o`ktam qizi aralash tolali matolarga gul bosish va yakunlovchi pardozlash texnologiyasini tadqiq etish

2.2. Namunalarning oqlik darajasini aniqlash
Namunalarning 
oqlik
darajasi 

«Minolta» spektrofotometrida

aniqlandi. Spektrofotometr oq va qora etalonlar bo`yicha kolibrovka 
qilinadi. Uning Data baza katagi bosiladi va spektrofotometrga qora maska
joylashtirilib Measure katagi bosiladi va bir oz poylab turiladi. Ekranda oq 
etalonni
qo`yish

mumkinligi

to`g`risida 
axborot
chiqgach, 
spektrofotometrga oq etalon joylashtirilib yana Measure katagi bosiladi.
Ekranda kolibrovka tugaganligi haqida axborot chiqadi. So`ng quyidagi 
amallar ketma-ket bajariladi: mato spektrofotometrga joylashtiriladi, YUS 
katagi bosiladi - OREN — AS — WNAITEN. Ekranning tepa chap 
tarafidagi birinchi tugma bosiladi. Ekranda o`lchanayotgan mato oqlik
darajasi qiymati to`rtta standart bo`yicha hisoblanib, son va grafik 
ko`rinishda chiqadi. Talab qilinganda ularni qog`ozga ko`chirish mumkin.

2.3. Namunalarni kapillyarligini aniqlash 
To`qimachilik materialining kapillyarlik darajasi uning ho`llanishiga 

bog`liq bo`lib, bo`yash va gul bosish kabi jarayonlarda muhim o`rin tutadi.

Kapillyarlikni aniqlash uchun uzunligi 30 sm va eni 5 sm bo`lgan 
namunalarning bir uchi kaliy bixromatning 3 g/l li eritmasiga tushirib,
ikkinchi uchi osib qo`yiladi. Suyuqlikning ko`tarilish balandligi chizg`ich 
bilan o`lchanadi. Tekshirish 1, 5 ,10, 20, 30 minut va 1 soatda o`lchanib
boriladi. Yaxshi tayyorlangan matolarda suyuqlik bir tekis ko`tariladi, 

---

47
yaxshi tayyorlanmagan to`qimachilik materiallarida buni aksini ko`rish 
mumkin. Suyuqlikning bir tekis ko`tarilgan va eng yuqori nuqtasi orasidagi
farq matoning bir tekis tayyorlanganligi ko`rsatadi. 
2.4. Paxta-modifikatsiyalangan nitron asosidagi matoni aktiv