O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti
Download 1.47 Mb. Pdf ko'rish
|
Усимликлар географияси мажмуа.
- Bu sahifa navigatsiya:
- O‘simliklardagi o‘zaro ta’sir, raqobat
|
O‘SIMLIKLARNI O‘RAGAN TIRIK OLAM
O‘simliklar o‘sib turgan sharoitning kimyoviy, fizikaviy omillarini ta’siridagina emas ularning atrofdagi tirik mavjudotlarning ham ta’sirida bo‘ladilar. Geobotaniklar bunday omil sifatida odamlarni nazarda tutadilar. Uni bilvosita va bevosita flora va o‘simliklar qoplamiga ta’sirini hisobga oladilar. O‘simliklardagi o‘zaro ta’sir, raqobat O‘simliklar tabiatda jamoalar hosil qilib o‘sishiga ko‘ra ularning tarqalishi faqat ekologiya muammolar bilangina emas fitotsenologikni ham xal qilishlari lozim. O‘simliklar tabiatda alohida bitta bittadan yakka xolda ham o‘sadi, boshqacha aytganda shunday joyda o‘sadiki u uchun boshqa o‘simliklar tomonidan raqobat yo‘q. Bunga yaqqol misolida Namib cho‘lidagi velvichiyani (Welwitschia mirabilis) kitoblarda keltiriladi. O‘simlikning bittasi atrofida xech qanday boshqa turlari bo‘lmagan joyda o‘sishga yaqqol misol. Haqiqatda ham shunday. Qandaydir bir sabab bilan bir o‘simlikning urug‘ini unishi uchun minimal sharoit yuzaga kelganda unganidan keyin vaqtlar o‘tishi bilan shu joyda uning, shu turning o‘zini jamoasi hosil bo‘ladi. Mana shunday bir turni o‘zidangina jamoa o‘simliklar orasida alohida xolat. Odatda bunday jamoa katta maydonni egallamaydi. Ko‘p xollarda jamoa bir necha turlardan iborat bo‘ladi va ular hudud yorug‘lik, oziq uchun raqobatda birga bo‘ladilar. Iqlimiy, tuproq sharoitlari mazkur o‘simlik uchun ma’qul bo‘lgan hududlar ularni o‘sib, rivojlanib arealini kengaytirish 19 imkonini beradi. Aslida, o‘simlik o‘sib turgan vaqtida egallagan arealidan tuproq va iqlimiy sharoitlari uni o‘sishi uchun sharoit yaratadigan biz potensial deb ataydigan areali kattaroq. Bog‘dorchilik, o‘rmonchilikdagi qo‘llanilayotgan amaliyot raqobat o‘simliklarning o‘sishini cheklashni yaqqol isbotidir. Qaysidir floraning tarkibiga kirmagan ko‘plab turlar bog‘larimizda uning raqobati yo‘qligidan yaxshi o‘smoqda. Download 1.47 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|