О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

2-ma’ruza: Bolalar tarbiya nazariyasi va texnologiyalari fanining tadqiqot metodlari.
Mavzu rejasi:

1. Kuzatuvni tashkil etish metodikasi.

   
   

2. Maktabgacha ta’lim muassasasi ish hujjatlarini о‘rganish, anketa, anketa turlari.

   
   

3. Pedagogik eksperiment,pedagogik eksperimentni о‘tkazish bosqichlari

   
   

Tayanch iboralar: Jismoniy tarbiya metodikasida tadqiqot metodlari,nazariy tahlil va umumlashtirish metodlari,redagogik tadqiqot metodlari, yeksperimental metodlar, tabiiy eksperiment, laboratoriya eksperimenti.matematik metodlar.
2.1. Bolalar jismoniy tarbiyasi faning ilmiy tadqiqot metodlari
Jismoniy tarbiya metodikasida tadqiqot metodlarining о‘ziga xos xususiyatlari

Jismoniy tarbiya nazariyasida tadqiqot metodlaridan foydalaniladi, ular:

1. Nazariy tahlil va umumlashtirish metodlari.

   
   

2. Pedagogik tadqiqot metodlari.

   
   

3. Eksperimental (tajriba – sinov) metodlari.

   
   

a) tabiiy eksperiment.

b) laboratoriya eksperimenti.

4. Matematik metodlar.

   
   

Nazariy tahlil va umumlashtirish metodlari.
Har kanday tadqiqot adabiy manbalarni о‘rganish, tahlil va umumlashtirishdan boshlanadi. Buning uchun tadqiqotchi bibliografiya bilan tanishadi va о‘ziga tahlil qilish uchun zarur adabiy manbalarni tanlab oladi va ularni о‘rganib tahlil qilib chiqadi.
Ma’lumotlarni yig‘ishda anketa va sо‘roq varaqalaridan ham foydalanish mumkin.
Pedagogik tadqiqot metodlari
Bu guruhdagi metodlar о‘z ichiga pedagogik kuzatishlarni oladi. Pedagogik jarayonni kuzatish maxsus tashkil etiladi, aniq qо‘yilgan vazifaga, kuzatish predmetiga ega bо‘ladi. Bunda tadqiqotchi pedagogik jarayonning borishiga aralashmaydi. U kuzatish rejasini ishlab chiqadi. Bundan tashqari kuzatuv natijasida tasdiqlanadigan yoki inkor etilishi kerak bо‘ladigan ishchi gipotezasi aniqlab olinadi.
Bolalr jismoniy tarbiya nazariyasi va texnologiyasi integratsion fan sifatida keng qamrovli muammolarni о‘z ichiga oladi, ularni о‘rganish bir-biriga bog‘liq bо‘lgan fanlarga erishish bilan bog‘liq.
Bolalar jismoniy tarbiyasi nazariyasi va texnologiyasi bо‘yicha tadqiqotlarda maxsus fan va metodlar - sotsiologiya, psixologiya, neyropsixologiya, fiziologiya, sport metodologiyasi, tibbiy nazorat va boshqalar qо‘llaniladi.
Tadqiqot muammoning dolzarbligi, tadqiqotning maqsadi, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati, uning predmeti va obekti, gipotezasi va eksperimental maqsadlarini ochib beradigan qisqa kirish bilan boshlanadi.
Ilg‘or pedagogik tajribani о‘rganish va umumlashtirish usuli nazariy va ilmiy-amaliy adabiyotlarni о‘rganish va tushunishga asoslangan. Adabiy manbalarni umumlashtirish va tahlil qilish jismoniy tarbiya muammosini chuqurroq anglashga imkon beradi. Biz batafsilroq kо‘rib chiqadigan pedagogik tadqiqotlarning eng kо‘p qо‘llaniladigan usullari.
Kuzatuv- pedagogik nazorat bolalar faoliyatini idrok etish, tarbiyachi faoliyatini tahlil qilishdan iborat. Kuzatishning mohiyati pedagogik jarayonni bilishdir.
Kuzatish bevosita, vositachilik, ochiq, yashirin bо‘lishi mumkin. U tarbiyachi va bola faoliyatini kuzatishni о‘z ichiga olgan faktlarni aniqlash tizimini ishlab chiqish bilan maxsus tashkil etilgan. Pedagogik kuzatish sizga qulay, tabiiy muhitda qiziqqan savollarni о‘rganishga imkon beradi. Kuzatish jarayonida kuzatilganlarni rо‘yxatdan о‘tkazish uchun turli xil usullardan foydalanish tavsiya etiladi: video, audio yozuv, fotosurat va filmga olish va hk.Harakat parametrlari, organizmning funksional holati, faoliyatning ayrim turlari vaqti hisobga olinadi. Masalan: psixofizik fazilatlar, jismoniy tayyorgarlikning kо‘rsatkichlari о‘lchanadi; о‘lchov amalga oshiriladi: spirometriya yordamida о‘pkaning hayotiy qobiliyati; qо‘l mushaklari kuchi - qо‘l dinamometri yordamida; harakatlanishni tashkil qilishning turli shakllarini bajarishda tananing alohida qismlari uchun vaqt kо‘rsatkichlari - sekundomer va boshqalar. Shunday qilib, jismoniy tarbiya nazariyasida turli fiziologik va psixofiziologik holatlarni о‘lchashning instrumental va instrumental bо‘lmagan vositalari qо‘llaniladi.
Kuzatish natijalari kundalik, protokol, matritsali yozuv yoki jurnalda qayd etiladi. Kuzatuv ma’lumotlari yozuvi vaqt, joy, ishtirokchilar soni va kuzatuv sifatini qayd etadi.
Tadqiqot usuli sifatida suhbat bolalar va tarbiyachilar shaxsini о‘rganish uchun ishlatiladi. Tadqiqot maqsadi suhbat asosida belgilanishi kerak, buning uchun suhbatdagi savollarni о‘ylab, tо‘g‘ri qо‘yish muhimdir. Misol uchun, agar tarbiyachi boladan bolalarning zal atrofida qanday qilib tarqalib ketishlarini sо‘rasa, u javob beradi: "Yaxshi, hatto, tо‘g‘ri", ya’ni. harakatning sifat parametrlarini ta’kidlaydi.
Agar siz boladan zaldan taralgan bolalar qayerga yugurishini sо‘rasangiz, u javob beradi: "Boshqa bolaga duch kelmaslik uchun yaqin atrofda hech kim yо‘q".
Suhbat natijalarini diktafonga yozib olganingizdan sо‘ng, yozuvlarni tahlil qilganingiz ma’qul. Yordamchi (tarbiyachi yoki maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlaridan biri) tomonidan suhbatning mumkin bо‘lgan stenografiyasi. Suhbat natijalarini jadvallarda kо‘rsatish mumkin. Uning natijalarini matematik qayta ishlash mumkin.
Sо‘rovnoma tadqiqot usuli sifatida. Bolalar xismoniy tarbiyasida anketalar keng qо‘llaniladi. Sо‘rovnoma maxsus tanlangan savollar va mumkin bо‘lgan standart javoblardan iborat. Anketa natijalarini sarhisob qilishda matematik statistika usuli qо‘llaniladi.
Hujjatlar va faoliyat mahsulotlarini о‘rganish Ushbu usul jismoniy tarbiya bо‘yicha tadqiqotlarda keng qо‘llaniladi. Qog‘oz hujjatlarni, har xil turdagi harakatlarni rejalashtirish va hisobga olish tizimini о‘rganadi. Jismoniy rivojlanish ma’lumotlari, jismoniy tayyorgarligi, bolaning ba’zi harakatlarini bajarish texnikasi va boshqalar.