O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
1.3.2. Safarni tashkil etish bo‘yicha tasniflash
 
Tashkillashtirilgan turizm – turistik firma tomonidan yakka-individual yoki 
guruh holdagi turistlarga tashkil qilingan sayohat. Tashkillashtirilgan turistlar 
turoperator yoki uning agentidan turli xizmatlar to‘plami bilan turpaketlarni sotib 
olish huquqini oladi. 
Turizmda tashkil etishning qarama-qarshi usullari bo‘yicha uyushtirilmagan 
yoki xususiy turizmni ko‘rsatish mumkin. Xususiy sayohat turagentlikka murojaat 
qilmasdan, bevosita yetkazib beruvchidan xizmatlarni sotib olish yo‘li bilan mustaqil 
ravishda tashkil qilinadi. Ba’zan xususiy sayohatni «O‘zboshimchalik» deb xato 
aytiladi. Ammo biroq «o‘zboshimcha turizm» juda tor tushuncha bo‘lib, sayohatdan 
harakatlanishning faol usullari (piyoda, velosiped) dan foydalaniladi. Bu turist 
tomonidan mustaqil yoki klub instruktorlari yordamida tashkil etiladi. 
 
1.3.3. Sayohat maqsadi bo‘yicha tasniflash
 
BTT bosh maqsadga bog‘liq holda safarni quyidagi guruhlarga bo‘ladi: 
 rekreatsiya; 
 ijtimoiy maqsadlar; 
 ishga aloqador va kasbiy (professional) maqsadlar; 

---

15 
 tanishlar, qarindoshlarnikiga tashrif buyurish; 
 diniy (ziyorat); 
 boshqa maqsadlar. 
Maqsadga bog‘liq holda turizm turlarini qisqacha kurib chiqamiz. 
Rekrayesiya maqsadidagi turizm. Bu turizmning asosiy maqsadi dam olish, 
davolanish va boshqa sog‘lomlashtirish maqsadlaridan iborat. U bo‘sh vaqtni 
to‘ldirish uchun sayr-tomosha va turli xil sport mashg‘ulotlarini taklif etadi. Ba’zi 
asoslarga ko‘ra unga turizmning ekskursiya, ixtisoslashgan, ta’limiy, sport, 
sarguzasht, ekzotik, ekologik turlari ham qo‘shiladi.
Ekskursiya turizmi bilim 
ortirish turizmining ko‘proq ommalashgan turlaridan biri hisoblanadi. U turistik 
diqqatga sazovar joylar bilan tanishish maqsadida amalga oshiriladi (tarixiy 
yodgorliklar, arxitektura obidalari va san’at boshq.). 
Ekskursiya marshrutlari odatda bir necha shaharlardan o‘tadi va eng mashhur 
yodgorliklar bilan tanishish imkonini beradi. Bunga Germaniya bo‘ylab nom 
qozongan: Kyoln-Bonn – Dyuseldorf – Frankfurt-na – Mayn – Nyurenberg – 
Myunxen. Italiya bo‘ylab: Rim – Venesiya – Florensiya yo‘nalishlarini ko‘rsatish 
mumkin. 
Maxsus turizm. Oddiy dam olish sayohatidan farqli ravishda mazkur turizm 
ma’lum maqsadga ega. Xalqaro sport musabaqalarida ishtirok etish, xoh hayvonlarni 
kuzatish, xoh ot sporti yo‘nalishi, tarixiy va shaxs bilan bog‘liq joyda bo‘lishi uchun 
kelgan bo‘lsin turistlarning maqsadi shular bilan bog‘liqdir. Maxsus ixtisoslashgan 
turizmda g‘ayrioddiy joylashish maskanida to‘xtashni istovchi birlashgan turistlar 
guruhlari ajratiladi. Bu joy salomatlik fermasi yoki dehqon uyi bo‘lishi mumkin. Bu 
segment bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, bunday turistlar yuqori 
darajada ma’lumotli, shaxsiy daromadi baland, ijtimoiy ahvoli martabali 
(boshqaruvchi, noyob mutahissislar va boshqa yuqori darajadagi kasb egalari) 
kishilardir. 
Ta’limiy turizm. O‘qish, malaka oshirish maqsadidagi sayohat xalqaro 
turizmda nisbatan yangidir. Ko‘proq til o‘rganish uchun safarlar ommaviylashmoqda. 
Ayniqsa Buyukbritaniya va boshqa ingliz tilida so‘zlovchi mamlakatlarga qiziqish 
katta ortib bormoqda. 
Sport turizmi. Sport safarlarining bosh maqsadi – tanlangan sport turi bilan 
shug‘ullanish. Bunday safarlar faol va passiv holatga bo‘linadi. Faolda qaysidir sport 
turi bilan shug‘ullanish asosiy o‘rin tutadi. Passivda esa sportga qiziqish masalan 
musobaqalarga tashrif buyurish-tomosha asosiy maqsaddir.