O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

7.6. Turoperatorlar va turagentlar 
Transport korxonalari joylashtirish vositalari, umumiy ovqatlanish ob’ektlari 
va sayr – tomoshalar turizm industriyasida birlamchi turistik xizmatlar ishlab 
chiqaruvchilar hisoblanadi. Zarur iqtisodiy resurslardan foydalangan holda ular 
bozorda sotish uchun olib chiqiladigan xizmatlar yaratadilar. Har bir ishlab 
chiqaruvchi o‘zi uchun ularni samarali amalga oshirish va qulay yo‘llarini belgilab 
oladi. Ular bo‘yicha xizmatlar oldi-sotdi qator seriyalari vositasi oxirda turgan 
iste’molchigacha yetkaziladi. 
Bevosita va bilvosita sotish yo‘llari. Turistik xizmat turlarini sotish yo‘llari 
favqulodda xilma-xildir. Ular sodda va murakkab, uzun va qisqa, keng va tor 
bo‘lishlari mumkin. Birida og‘zaki kelishuv yoki oldi-berdi kifoya, boshqasida – 
mayda ikir-chikirgacha ko‘rsatilgan yozma shartnoma (kontrakt) tuzish talab etiladi. 

---

212 
Turistik xizmatlarni yoyilish kanallari ishlab chiqaruvchilar tomonidan bevosita 
sotishni, ulgurji sotish esa turli ulgurji – vositachi tashkilotlar tomonidan chakana 
tarmoqlar orqali sotilishni o‘z ichiga oladi. 
Tovar va xizmatlarning hamma ko‘p xilliklari, jumladan turistik xizmatlarni 
sotishning ikki asosiy bazis tipik kanallariga birlashtirish mumkin: bevosita va 
bilvosita holatda. Bevosita kanallar ishlab chiqaruvchi bilan iste’molchi o‘rtasidagi 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqani ta’minlaydi. Aviakompaniyalar, otellar, tematik parklar va 
boshqa turizm industriyasi korxonalari o‘z mijozlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xizmatlarni 
sotadi. Shu maqsadda ular o‘zlarining xususiy savdo nuqtalarini ochishadi, katolog va 
telefon orqali sotishni tashkil qiladilar. Keyingi paytlarda esa telekommunikatsiya 
tarmoqlari rivojlanishi bilan kompter tarmog‘i va elektron pochtadan iste’molchilarga 
turistik xizmatlarni taqdim etish va bronlashtirib qo‘yishda keng foydalanilmoqda. 
To‘g‘ridan – to‘g‘ri kanallardan keng foydalanish orqali sotish – bozorga 
chiqarish yetkazib beruvchi uchun ham, ularning mijozlari uchun ham bir qator 
afzallika ega: 
