O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti g. R. Tursunova

5. Stolni taomnoma bo‘yicha servirovka qilish 
 
Taomnoma bo‘yicha kechki taomga stol bezatilganda sovuq va issiq taomlar 
uchun beriladigan anjomlar taom tortilganda beriladi. Xizmat ko‘rsatish amaliyotida 
stol bezashning quyidagi asosiy texnik qoidasi ishlab chiqilgan: 
1. Ofitsiant stolga chap qo‘lidagi sochiqcha bilan asosiy tarelkani olib, o‘ng 
qo‘li bilan har bir mijoz uchun qo‘yib chiqadi, somsa tarelkasi chap tomonga, stol 
chetidan 2 sm ichkarida bo‘lishi kerak. Asosiy va somsa tarelkalari bir qatorda turishi 
lozim. Asosiy tarelkadan chap tomonga tishlarini yuqoriga qaratib sanchqi qo‘yiladi 

---

244 
(sanchqi o‘ng qo‘lda salfetka bilan ushlanadi). Asosiy tarelkaning o‘ng tomoniga 
o‘tkir tomonini tarelkaga qaratib pichoq salfetka bilan ushlab qo‘yiladi. Hamma 
pichoq va qoshiqlar stol chetidan 2 sm ichkarida bo‘lishi kerak. Pichoqlarning o‘tkir 
tomonlarida fujerlarga simmetrik tarzda joylashtiriladi. Asosiy tarelka ustiga 
taxlangan salfetka qo‘yiladi yoki asosiy tarelkadan o‘ng tomoniga ham qo‘yish 
mumkin. Mijoz tomonidan buyurilgan taom va ichimliklarga qarab, ofitsiant stolga 
qo‘shimcha idish - tovoq va anjomlarni olib keladi. Ba’zan anjomlarni xizmat 
ko‘rsatish jarayonida ham keltirishi, foydalanilganlarini olib ketishi mumkin.
2. Agarda buyurtmaga muvofiq baliq taomi bo‘lsa stolga tarelkaning o‘ng 
tomoniga baliq pichog‘i qo‘yiladi. Agarda 2 ta gazak bo‘lsa, u holda 2 ta pichoq va 2 
ta sanchqi qo‘yiladi. 
3. Ryumka, qadahlarni qo‘yish tartibi taomlar berilishiga moslanishi lozim. 
Ryumkalar o‘ngdan chapga tomon qo‘yiladi, vino uchun idish ham xuddi shunday 
tartibda joylashtiriladi. Aroq ryumkalari gazaklar berilganda qo‘yiladi. Moderno 
vinosi - birinchi taom keltirilganda, qadah shampan vinosiga, fujerlar - suv va pivoga 
beriladi. Odatda ryumkalar fujerdan o‘ng tomonga qo‘yiladi. Agar banketda xizmat 
ko‘rsatiladigan bo‘lsa, 4 - 5 ta ryumka qo‘yilishi zarur bo‘lganda ularni ikki qator 
joylashtirish mumkin. Kechki taom uchun stol bezatishga to‘g‘ri kelsa, har bir stolga 
3tadan ryumka qo‘yiladi. Fujerlar stol markazga yaqin joyga qo‘yiladi. Ofitsiant 
fujerlarni podnosda teskari qo‘yilgan holda olib keladi. Podnosni esa chap qo‘lida 
ko‘tarib kelib, o‘ng qo‘li bilan stolga qo‘yadi. Fujerlar uncha ko‘p bo‘lmasa, chap 
qo‘li barmoqlari orasiga olib, og‘zini pastga qaratib olib kelishi ham mumkin. Chap 
qo‘l kaftlari yuqoriga qaragan bo‘ladi. 
4. Dessert uchun anjomlar asosiy tarelkaning yuqori qismida joylashtiriladi. 
Masalan, shirinliklar va mevalar uchun ishlatiladigan anjomlardan pichoq dastasi 
o‘ngga, sanchqi dastasi esa chapga qaratib joylashtiriladi. Stoldagi bo‘sh joylar 
e’tiborga olinib, ba’zi anjomlarning joyi o‘zgarishi ham mumkin. 
5. Sochiq - salfetkalar qo‘yilishi bilan stol bezashga yakun yasaladi. So‘ngra 
stol ustiga zirovarlar va guldon qo‘yiladi. Tuz, garimdori stolning o‘rtasida, 
banketlarda tarelkalar qarshisida turadi, biroq tuz garimdoridan chap tomonga 

---

245 
qo‘yiladi. Gul solingan guldonlar stol o‘rtasida turadi. Zaldagi stollarning joylashishi, 
shakli va o‘lchamiga qarab gul guldonlari qo‘yiladi. 
6. Stolni dastlabki bezatishda ryumka va qo‘shimcha anjomlar qo‘yish tavsiya 
qilinmaydi. Ularni taom buyurilgandan so‘ng xizmat jarayonida olib kelish mumkin. 
Shuningdek, stol ustiga oldindan meva va ichimliklar ham keltirib qo‘yilmaydi. 
Restoranda xizmat ko‘rsatishga tayyorlanayoganda ofitsiantlar mayda, ichi 
chuqurroq tarelkalarni isitish shkaflariga qo‘yadi. Ish kuni davomida navbatchi 
ofitsiant ularni qo‘yib boradi, kamayib qolganlari o‘rniga boshqalarini olib kelib 
to‘ldirib turadi. Agar zalda har 3 - 4 ofitsiantga bitta muzlatkich ishlab tursa, ular ishi 
ancha yyengillashadi. Muzlatkichda ichimlik va boshqa mahsulotlar saqlanadi. 
Ofitsiant yaxna ichimliklarni olib mijozlarga tarqatadi va yangisini bufetdan 
olib kelib, ular o‘rnini to‘ldiradi. Ish kuni oxirida ortib qolgan ichimliklarni bufetga 
qaytaradi, sotilganlari bo‘yicha bufetchi bilan xisob - kitob qiladi. 
Choy va kofe ichish stollari tashkil etilganda gulli dasturxonlar, gulli sochiq - 
salfetkalar ishlatiladi. Stolga shirinliklar solinadigan tarelkalar, kofe uchun idishlar, 
choynak - piyolalar qo‘yiladi. Samovar, kofe pishirgich, choy qoshiq, gul guldonsi va 
boshqalar ham bo‘ladi.