O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti g. R. Tursunova

Bosh oshpaz yordamchisi (su - shef). Restoranda oshpazdan keyin ikkinchi 
o‘rinda turadigan xodim bo‘lib, oshxonani boshqaradi. Oshpazlar va oshxonadagi 
boshqa xodimlarga ko‘rsatma berib, ular bilan tushuntirish ishlarini olib boradi.
Bosh oshpaz yordamchisi quyidagi talablarga javob beradi: 

taom tayyorlash bo‘yicha tajribaga egaligi; 

liderlik bo‘yicha tajriba va sifatga egaligi. 
Sovuq gazaklar bo‘yicha oshpaz (gardmanje). Oshxonada tayyorgarlik 
ishlarini kuzatadi va nazorat qiladi. Mutaxassis oshpazlarni yo‘naltiradi va ularga 

---

119 
ko‘rsatmalar beradi. Taomlarni tayyorlash va ularga bezak berishda yordamlashadi. 
Ular taom tayyorlash bo‘yicha tajribaga egalik talablariga javob berishi kerak. 
Somole. Vino va ichimliklar assortimentini tanlash bo‘yicha rahbariyat bilan 
maslahatlashadi. Mehmonlarning buyurtma qilgan taomlariga qaysi vino to‘g‘ri 
kelishini tavsiya qiladi. Vino va ichimliklar assortimentini buyurtma qiladi va qo‘llab 
- quvvatlaydi. Bundan tashqari undan mahsulot bilan vino birikmasi mos kelishi 
to‘g‘risida keng bilimga ega bo‘lishliligi talab qilinadi. 
Ekspeditor. Oshxonaga berilgan buyurtma o‘z vaqtida tayyor bo‘lishini 
kuzatadigan xodim. Har bir suzilgan taom tarelkasi bezagi nihoyasiga yetganligini va 
uzatiladigan taom haroratiga mosligini kuzatadi. Tayyor bo‘lgan buyurtmani 
berishdan oldin ofitsiant yoki taom tarqatuvchilarni yo‘naltiradi.
Qandolat mahsulotlari bo‘yicha oshpaz. Xamir, pishiriq mahsulotlari yoki 
dessert mahsulotlarini tayyorlash uchun javobgar xisoblanadi. Ko‘pincha tungi 
navbatchilikda yoki ertalab ishlaydi.
Metrdotel. Restoranda mijozlarga xizmat ko‘rsatuvchi xodimlardan biri 
metrdotel bo‘lib, uning faoliyati ham muhim o‘ringa ega. Metrdotel lavozimiga o‘rta 
maxsus ma’lumotiga ega, ovqatlantirish sohasida ish tajribasi ko’proq yoki maxsus 
tayyorgarlikdan o‘tgan shaxs tayinlanadi. Shuningdek, shveysar, kiyim iluvchi, 
farroshlar, bufet xodimlari ishlari ham uning nazoratida bo‘ladi. 
Metrdotel quyidagilarni bilishi shart: 

ovqatlantirish korxonasida xizmat ko‘rsatish qoidalari, boshqa turdagi 
mahsulotlarni sotish tartibi, me’yoriy hujjatlar, ovqatlantirish korxonasida 
ko‘rsatiladigan 
xizmatlarga 
qo‘yiladigan 
talablar, 
jumladan 
xizmatni 
sertifikatsiyalash kabilarni bilishi;

mijozlarga xizmat ko‘rsatish qoidalari, usullari va shakllarini bilishi; 

taom va ichimliklarni realizatsiya qilish hamda ko‘rsatiladigan xizmatlar 
assortimentini bilishi; 

taom va qandolat mahsulotlari sifatiga qo‘yiladigan sanitariya, texnologiya 
talablarni bilishi; 

---

120 

qandolat mahsulotlari va ichimliklarni tayyorlashning an’anaviy usullarini 
bilishi; 

milliy, buyurtmali va firma taomlari, chet el oshxonasi taomlarini uzatish 
qoidalari va ularga bezak berishni bilishi; 

bayramlar va boshqa maxsus tadbirlarda, jumladan, boshqa hududdan 
tashrif buyurganlarga xizmat ko‘rsatish xususiyatlarini bilishi; 

stol servirovkasining qoidalarini bilishi; 

binoni bezash va uni loyihalash tamoyillari, korxona reklamasini bilishi; 

mijozlarga xizmat ko‘rsatish psixologiyasi, etika qoidalari asoslarini 
bilishi; 

xorijiy tilni xalqaro muloqot darajasida va malakaga oid atamalarni bilishi; 

xalqaro etika qoidalari va xorijiy mijozlarga xizmat ko‘rsatishning o‘ziga 
xos xususiyatlarini bilishi; 

taksi, ichki ishlar, tez yordam va o‘t o‘chirish xizmatlari telefon 
raqamlarini bilishi; 

ovqatlantirish sohasi iqtisodiyoti, menejmenti va marketing asoslarini 
bilishi; 

narxlashtirish tartibini bilishi; 

xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar, ofitsiantlar va barmenlarning ish tartibi, 
ularning huquq hamda majburiyatlarini bilishi; 

ishni to‘g‘ri taqsimlashni tashkil etishi; 

mehnatni muhofaza qilish qoida va me’yorlarini hamda ichki mehnat tartib 
qoidalarini bilishi; 

yong‘inga qarshi himoya vositalarining joylashgan joyi va signalizatsiya 
tizimi, shuningdek, ulardan to‘g‘ri foydalanishni bilishi; 

favqulotda vaziyatlarda tashrif buyuruvchilarni evakuatsiya qilishni bilishi 
kerak. 
O‘z faoliyatida metrdotel quyidagilarga ega bo‘lishi shart: 

xodimlarni boshqarish mahoratiga ega bo‘lishi; 

---

121 

suhbatlashish madaniyatiga ega bo‘lishi; 

xodimlar va mijozlar bilan muloqot qilganda sabrli hamda irodali bo‘lishi; 

ziddiyatli vaziyatlarni oldini olish qobiliyatiga ega bo‘lishi shart. 
Metrdotelning vazifalariga quyidagilar kiradi: 

mijozlarga madaniy xizmat ko‘rsatish, ularga qulay shart-sharoitlarni 
yaratishi; 

ofitsiantlar va barmenlarni boshqarish; 

mijozlar bilan ko‘ngilsizliklarni bartaraf qilish. 
Metrdotelning majburiyatlariga quyidagilar kiradi: 

zalning axborotlar doskasida narxlar ro’yxati, ruxsatnoma, sertifikat va 
boshqa hujjatlar mavjudligini ta’minlash; 

zalni xizmat ko‘rsatishga tayyorlash, zal, bar stoykasi va boshqa jihozlarni 
bezash ishlarini o‘tkazish, stolni servirovka qilish ishlarini tashkil etish; 

zalda tozalik va tartibni ta’minlash; 

zalda mijozlar dam olishlari uchun yaxshi muhitni yaratish; 

yubiley, to‘y, banket, qabul marosimlari va boshqa tadbirlar uchun 
buyurtmalar qabul qilish; 

qariyalar va nogironlarga xizmat ko‘rsatishni tashkil etish; 

ofitsiant barmenlarni kun yangiliklari bilan tanishtirish (yangi taom va 
shirinliklar, yangi ichimliklar, xizmat ko‘rsatish qoidalari va usullari), oldingi kunda 
bajarilgan ishlarni tahlil qilish, ba’zi bir taomlarni berish usullarini tushuntirish, 
stollarni qanday bezash kerakligini o‘rgatish va b.; 

ofitsiant va barmenlar tomonidan qandaydir ko‘ngilsizliklar bo‘lsa, ularga 
nisbatan chora ko‘rish; 

ofitsiant va barmenlarning axloqiy va madaniy etika qoidalariga rioya 
qilishlarini (xushmuomalalik va yaxshi xizmat, e’tiborli, ehtiyotkor, do‘stona, 
mijozlar bilan muomalada sabrli) nazorat qilish; 

---

122 

ishchilarning mehnatni muhofaza qilish huquq va me’yorlarini, sanitariya 
talablari va shaxsiy gigiyena qoidalarini, mehnat intizomi, ishda tartib - qoidalarga 
rioya qilishlarini nazorat qilish; 

mijozlarning shikoyatlarini eshitish va ularni bartaraf etish uchun hamma 
kerakli sharoitlarni tashkil etish (ayrim hollarda mijozdan uzr so‘rashi ham mumkin). 

restoran va barda xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning uniforma kiyishlarini 
ta’minlash hamda ularning tashqi ko‘rinishini nazorat qilish; 

ofitsiant va barmenlarning mehnat va ishlab chiqarish intizomi, mehnatni 
muhofaza qilish qoidalari, texnika xavfsizligi, sog‘liqni saqlash va sanitariya - 
gigiyena talablari me’yorlariga rioya qilishlarini nazorat qilish; 

o‘z ishi, ofitsiantlar, barmenlar ishi bo‘yicha xisobot tayyorlab, rahbarlarga 
taqdim qilish; 
Metrdotel quyidagi huquqlarga ega: 

tashkilot rahbari loyiha qarorlarining muhokamasida ishtirok etish; 

mijozlarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha uchrashuvlar o‘tkazish; 

o‘zining qo‘l ostidagi xodimlariga buyruqlar, ko‘rsatmalar va vazifalar 
berish; 

sifat nazorati va berilgan topshiriqlarni o‘z vaqtida bajarilganligini 
tekshirish; 

ofitsiant va barmenlarni ishdan olish, boshqa ishga tayinlash yoki ishdan 
haydash, shuningdek, yaxshi ishlagan va muvofaqqiyatga erishgan xodimlarni 
rag‘batlantirish, mehnat intizomini buzgan xodimlarga nisbatan jarimalar solish 
bo‘yicha ma’lumotlarni rahbariyatga taqdim etish;

metrdotelning majburiyatlarini bajarishga tegishli bo‘lgan savollar 
muhokamasida qatnashish. 
Metrdotel quyidagi javobgarliklarga ega: 

belgilangan mehnat qonun doirasida o‘z vazifalarini bajarishi; 

o‘z faoliyati davomida qonunga qarshi ish sodir etilganligi uchun amaldagi 
ma’muriy, jinoiy va fuqarolik qonunlari hujjatlariga muvofiq javobgardir. 

---

123