O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

 
Shimoliy g'arbiy Xitoy bu o'lka janubiy Mongoliya va shimoliy Xitoy 
o'lkasidan g'arb va janubi g'arbda joylashgan bo'lib shimoliy g'arbda Qirg'iziston 
bilan janubda esa tibetning shimolidagi chekka tog' tizmalariga borib taqaladi. Bu 
yerda asosiy maydoni tog' va tekislik cho'llari egallagan bo'lib landshaftlar turli 
mumanligi bilan ajralib turadi. Shimoliy g'arbiy Xitoyga sharqiy tyanshan tog' 
sistemasi va unga shimol va janubdan tutashib turgan ikkita soylik jung'oriya va 
qashqar Torim soyliklari kiradi. Sharqiy Tyanshan geografik kenglikka yaqin 
yo'nalishda cho'zilgan bir qancha tog' tizmalari va soyliklardan iborat. Asosan 
tizmalar katta balandlikka ega bo'lsa ham ularning rel'fida yassi shakllari 
ko'pchilikni katta balandlikka ko'tariladi u yerdagi G'alaba cho'qqisi 7439 m ga 
Xontangri massiv 6995 m ga yetadi. O'lkada tog' tizmalari juda murakkab tuzilishi 
bilan xarakterlanadi butun o'lka uchun shuningdek Tyanshan tog' oraliq soylari va 
torim botig'i uchun yozgi haroratning juda yuqori bo'lishi ahamiyatlidir. O'lkaning 
iqlimi keskin kontinental quruq iqlimdir. Hamma joyda nam yetarli emas ba'zi 

---

26 
joylarda turfon botig'ida 30 mm gacha yog'in tushadi. Daryo tarmoqlari shimoliy
g'arbiy Xitoyning ajoyib tabiiy komponentlaridan biri hisoblanadi. Eng katta daryo 
tizimi Qoraqurum muzliklardan boshlanadigan torim daryosi hisoblanadi. 
Savol: 
1. 
Old Osiyo tabiiy geografik regionini ta'riflang? 
2. 
Markaziy Osiyo tabiiy geografik regioni rel'fi hususiyatlari? 
 
MAVZU: BALAND OSIYO SHARQIY OSIYO TABIIY GEOGRAFIK 
REGIONI 
REJA: 
1. 
Tabiiy geografik regionlarga umumiy ta'rif. 
2. 
Hindiqush va qoraqurum kunlun tibet tog'ligi haqida ma'lumot. 
3. 
Shimoliy sharqiy Xitoy va koreya yarim oroli janubiy Xitoy Yapon orollari. 
Adabiyotlar: 
1. 
T.V.Vlasova «Materiklar tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi» 
nashriyoti 1981 y 319-357 betlar. 
2. 
T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Toshkent 1986 god. 
3. 
Universitet ta'lim uchun «Geografiya» mutaxassisligi bo'yicha o'quv
dasturlari Toshkent «Universitet» nashriyoti 1997 y.