O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

Savol: 
1. 
Yevrosiyo materigidagi o'ziga xos tomonlarini ko'rsating? 
MAVZU: MATERIK TABIATI TARAQQIYOTINING ASOSIY 
BOSQICHLARI TEKTONIKASI RELYEF HUSUSIYATLARI 
REJA: 
1. 
Materik shakllanish tarixi. 
2. 
Materikning tektonik tuzilishi. 
3. 
Yevrosiyoning Relyefi tuzilishidagi xos hususiyatlari. 
Adabiyotlar: 
1. 
T.V.Vlasova «Materiklar tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi» 
nashriyoti 1981 y. 17-40 betlar. 
2. 
T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Toshkent 1986 god. 
3. 
O.Mo'minov «Materiklar tabiiy geografiyasidan studentlarning mustaqil 
ishlari» Toshkent «O'qituvchi» nashriyoti 1977 y. 
4. 
P.Musayev, R.Qurbonniyozov «Geografik o'yinlar» Toshkent «O'qituvchi» 
nashriyoti 1990 y.
 
Materik tabiati taraqqiyotining asosiy bosqichlari. 
Hozirgi Yevrosiyo o'rnida tabiat rivojlanishining kemriygacha bo'lgan 
bosqichida uchta juda katta platforma mavjud bo'lgan bular Yevropa, Sibir va Xitoy 
platformalaridir. Bundan ham oldin janubiy tropik janubiy Gondvana platformasi 
vujudga kelgan. Yuqoridagi uchta platformalardan janubda Alp-Ximolay 
geosinklinal mintaqasi mavjud bo'lgan. Bu geogsinklinal hozirgi xorijiy
Yevropaning ko'p qismini egallagan janubiy sharqqa tomon davom etib shimoliy
platformalarni Gondvanadani ajratib turgan. Polezoy erasining birinchi yarimidagi 
voqealar Yevrosiyo quruqligining shakllanishiga ancha ta'sir etgandir. Quruq
geosinklinal mintaqalar hisobiga ancha kengaygan. Dengizlarning qayta-qayta

---

7 
platformlarma oblastlariga bostirib kirishi natijada geosinklinal mintaqalarda ham
tog' paydo bo'lish jarayonlari almashinib turgan. Tog'larning paydo bo'lishida silur 
davrining ohirida ayniqsa kuchaygan Kaledon geosinklinallar quruqlikka aylanib 
Yevropa platformasini shimoliy Amerika platformalari bilan tutashtirgan. Buning 
natijasida shimoliy Atlantika materigi xos bo'lgan burmali tog'lar Mongoliya Oxota 
geosinklinal o'rnida vujudga kelishi natijasida Sibir platformasi va yangi paydo
bo'lgan tog'larni o'z ichiga olgan Angarida materigi vujudga kelgan.